Uloga turističkih zajednica u iniciranju razvoja novih turističkih proizvoda destinacije Aflić, Suzana Doctoral thesis / Disertacija 2018 Degree Grantor / Ustanova koja je dodijelila akademski / stručni stupanj: University of Pula / Sveučilište Jurja Dobrile u Puli Permanent link / Trajna poveznica:https://urn.nsk.hr/urn:nbn:hr:137:970364 Rights / Prava:In copyright Download date / Datum preuzimanja:2023-01-14 Repository / Repozitorij: Digital Repository Juraj Dobrila University of Pula SVEUČILIŠTE JURJA DOBRILE U PULI FAKULTET EKONOMIJE I TURIZMA «DR. MIJO MIRKOVIĆ» PULA SUZANA AFLIĆ ULOGA TURISTIČKIH ZAJEDNICA U INICIRANJU RAZVOJA NOVIH TURISTIČKIH PROIZVODA DESTINACIJE Doktorska disertacija Mentor: Izv.prof.dr.sc. Jasmina Gržinić Pula, 2017. SVEUČILIŠTE JURJA DOBRILE U PULI FAKULTET EKONOMIJE I TURIZMA «DR. MIJO MIRKOVIĆ» PULA SUZANA AFLIĆ ULOGA TURISTIČKIH ZAJEDNICA U INICIRANJU RAZVOJA NOVIH TURISTIČKIH PROIZVODA DESTINACIJE Doktorska disertacija Mentor: Izv.prof.dr.sc. Jasmina Gržinić Pula, 2017. JURAJ DOBRILA UNIVERSITY OF PULA POSTGRADUATE DOCTORAL STUDIES SUZANA AFLIĆ ROLE OF TOURIST BOARDS IN INITIATING THE DEVELOPMENT OF NEW TOURISM PRODUCTS DESTINATION DOCTORAL THESIS Supervisor: PhD. Jasmina Gržinić, Associate professor PULA, 2017. PODACI I INFORMACIJE O DOKTORANDU: Prezime i ime: Aflić Suzana Datum i mjesto rođenja: 06. svibnja 1981. u Puli Naziv završenog poslijediplomskog studija i godina: Sveučilište Jurja Dobrile u Puli, Fakultet za ekonomiju i turizam «Dr. Mijo Mirković», 12. lipnja 2009. godine, Pula PODACI O DOKTORSKOJ DISERTACIJI 1. Naslov doktorske disertacije: Uloga turističkih zajednica u iniciranju razvoja novih turističkih proizvoda destinacije 2. UDK:_____________________ 3. Fakultet na kojem je rad obranjen: Sveučilište Jurja Dobrile u Puli, Fakultet ekonomije i turizma „Dr. Mijo Mirković” Pula. POVJERENSTVA, OCJENA I OBRANA RADA 1. Povjerenstvo za ocjenu podobnosti teme: 1. prof. dr. sc. Igor Štoković, predsjednik povjerenstva 2. izv. prof. dr. sc. Jasmina Gržinić, mentor 3. izv. prof. dr. sc. Ines Milohnić, član 2. Datum prihvaćanja teme: 20. lipnja 2013. 3. Mentor: izv. prof. dr. sc. Jasmina Gržinić 4. Povjerenstvo za ocjenu rada: 1. prof. dr. sc. Lenko Uravić, predsjednik povjerenstva 2. izv. prof. dr. sc. Jasmina Gržinić, mentor 3. izv. prof. dr. sc. Ines Milohnić, član 5. Povjerenstvo za obranu rada: 1. prof. dr. sc. Lenko Uravić, predsjednik povjerenstva 2. izv. prof. dr. sc. Jasmina Gržinić, mentor 3. izv. prof. dr. sc. Ines Milohnić, član 6. Datum obrane rada: 18. travnja 2017. SADRŽAJ PREDGOVOR ......................................................................................................................... I SAŽETAK ............................................................................................................................. III SUMMARY ............................................................................................................................. V 1. UVOD ................................................................................................................................... 1 1.1. Predmet istraživanja ................................................................................................. 1 1.2. Cilj, svrha i hipoteze istraživanja .............................................................................. 2 1.3. Dosadašnja istraživanja problematike ..................................................................... 4 1.4. Metodologija znanstvenog istraživanja .................................................................. 10 1.5. Kompozicija rada ..................................................................................................... 12 2. TRENDOVI I UTJECAJI U MEĐUNARODNOM TURIZMU .................................. 15 2.1. Razvojno određenje .................................................................................................. 15 2.2. Trendovi međunarodnog turizma ........................................................................... 16 2.2.1. Međunarodni turistički promet – obujam, struktura i dinamika .............. 19 2.2.2. Utjecaji međunarodne turističke pokretljivosti ........................................... 23 2.3. Hrvatski turistički promet – obujam, struktura i dinamika ................................ 32 2.3.1. Utjecaji međunarodne pokretljivosti u hrvatskom turizmu ....................... 38 2.3.2. Razvojne perspektive turističke ponude ....................................................... 42 2.3.3. Problem sezonalnosti hrvatskog turizma ...................................................... 46 3. TURISTIČKA DESTINACIJA I TURISTIČKI PROIZVOD ..................................... 50 3.1. Turistička destinacija ............................................................................................... 50 3.1.1. Pojmovno određenje turističke destinacije ................................................... 51 3.1.2. Atraktivnost i autentičnost temeljena na resursima .................................... 54 3.2. Kvaliteta turističkog proizvoda/usluge ................................................................... 58 3.3. Upravljanje razvojem turističke destinacije .......................................................... 63 3.3.1. Uloga destinacijskog menadžmenta .............................................................. 64 3.3.2. Destinacijski menadžment i brendiranje destinacije ................................... 70 3.4. Strateško partnerstvo i turistički razvoj ................................................................ 80 4. TURISTIČKE ZAJEDNICE I KREIRANJE TURISTIČKIH PROIZVODA ........... 86 4.1. Ciljevi i zadaci turističkih zajednica ....................................................................... 86 4.2. Strateški planovi i razvoj turističkog proizvoda .................................................... 91 4.3. Razvoj turističke ponude nerazvijenih područja .................................................. 93 4.3.1. Ljudski resursi ................................................................................................ 94 4.3.2. Poteškoće u radu turističke zajednice ........................................................... 98 4.3.3. Utjecaj turizma na održivost destinacija ...................................................... 99 4.4. Izvori financiranja .................................................................................................. 102 4.5. Organizacija turizma – različitost pristupa u međunarodnom turizmu ........... 103 4.5.1. Hrvatska zakonska regulativa o turističkim zajednicama ........................ 104 4.5.2. Američki ured za turizam i putovanja ........................................................ 107 4.5.3. Turističke zajednice u Europi ...................................................................... 108 4.5.4. Usporedivost efikasnosti sustava organizacije ........................................... 109 4.6. Održiv integrirani pristup u marketinškom upravljanju destinacijama .......... 111 4.6.1. Turistički proizvod i odgovornost turističkih zajednica ........................... 112 4.6.2. Ciljevi u formiranju cijena turističkog proizvoda i upravljanje naplatom ................................................................................................................................... 116 4.6.3. Ciljevi promocije turističkog proizvoda ..................................................... 118 4.6.3.1. Turističke zajednice i kreativan turistički razvoj ......................... 119 4.6.3.2. Zapreke u kreiranju autohtonog turističkog proizvoda .............. 122 4.7. Prijedlog novog Zakona o turističkim zajednicama ............................................ 124 5. DOPRINOS TURISTIČKIH ZAJEDNICA TURIZMU ODABRANIH REGIJA ... 127 5.1. Turistička resursna osnova u Istarskoj županiji ................................................. 127 5.2. Turistička resursna osnova u Primorsko goranskoj županiji ............................ 130 5.3. Turistički proizvodi ................................................................................................ 132 5.4. Turistička potrošnja ............................................................................................... 133 5.5. Smještajni kapaciteti .............................................................................................. 135 5.6. Promocija turizma u istraženim županijama ...................................................... 137 5.6.1. Atraktivnost destinacije i turistički motivi ................................................. 139 5.6.2. Poticanje regionalnog razvoja ..................................................................... 143 5.7. Komparativna analiza rada turističkih zajednica ............................................... 144 5.7.1. Podjela turističkih zajednica na osnovi pripadnosti – obalne ili ruralne (kontinentalne) ........................................................................................................ 176 5.8. Studija slučaja kompariranja rada turističkih zajednica grada Buzeta i Delnica 195 5.9. Doprinos turističkih agencija razvoju hrvatskog turizma – “nove” uloge........ 208 5.10. Analiza dokazanosti postavljenih hipoteza ........................................................ 211 6. TURISTIČKE ZAJEDNICE I DUGOROČNO PLANIRANJE RAZVOJA ............ 217 6.1. Prednosti i nedostaci u radu turističkih zajednica .............................................. 218 6.1.1. Razina iskorištenosti kapaciteta turističkih zajednica .............................. 219 6.1.2. Preporuke optimalnog modela ..................................................................... 219 6.1.3. Potreba planiranja i praćenja razvoja turističkih zajednica u budućnosti ................................................................................................................................... 223 6.2. Doprinos turističkih zajednica razvoju turizma .................................................. 223 6.3. Budući trendovi i utjecaji na rad turističkih zajednica ...................................... 225 7. ZAKLJUČAK .................................................................................................................. 228 7.1. Teorijski doprinos znanstvenog istraživanja ....................................................... 228 7.2. Istraživački doprinos .............................................................................................. 229 7.3. Zapreke u znanstveno-istraživačkom radu .......................................................... 231 7.4. Preporuke za buduća istraživanja ........................................................................ 231 POPIS LITERATURE ........................................................................................................ 233 POPIS TABLICA ................................................................................................................ 246 POPIS SLIKA ...................................................................................................................... 250 POPIS GRAFOVA .............................................................................................................. 251 POPIS KRATICA ............................................................................................................... 252 POPIS PRILOGA ............................................................................................................... 255 ŽIVOTOPIS ......................................................................................................................... 271 PREDGOVOR Razvoj sustava turističke destinacije pomoću destinacijskog menadžmenta, doprinosi jasnom postavljanju vizije, cilja i misije, koju turistička destinacija želi ostvariti na turističkom tržištu. Primjena sustava destinacijskog menadžmenta prisutna je u znanstvenim istraživanjima upravljanja i razvoja turističkih zajednica, koje nažalost, još uvijek nemaju menadžersku strukturu vođenja, upravljanja i razvoja u Republici Hrvatskoj. S pravnog aspekta, uloga i zadaća turističkih zajednica nije adekvatno regulirana. Istraživački dio ove doktorske disertacije donosi prikaz odabranih turističkih zajednica te dokazuje da u praksi turističke zajednice ne funkcioniraju na principu destinacijskog menadžmenta, tj. još uvijek se njihovo upravljanje ne temelji na sustavu destinacijske menadžment organizacije (DMO). Glavni cilj doktorske disertacije je izmjeriti i definirati utjecaje lokalne turističke zajednice u pogledu razvoja turizma i turističkih proizvoda, s pokušajem uspostavljanja općih smjernica za daljnji održivi razvoj turizma. Pomoćni cilj je ukazati menadžmentu turističkih zajednica na potrebu definiranja učinkovite turističke strategije, politike i organizacijskih strukturnih modela upravljanja radom turističkih zajednica. Ostali pomoćni ciljevi su: - utvrditi različitost percepcije lokalnih turističkih zajednica o razvoju turizma; - ispitati uvjete pod kojima se turizam može dalje razvijati bez povećanja negativnih učinaka; - utvrditi doprinos turističkih zajednica turističkom razvoju lokalne zajednice i mjestu u kojem su osnovane i djeluju; - istražiti dostignutu razinu inovacija u hrvatskom turizmu; - istražiti mišljenja o koristima primjene koncepta DMO u Hrvatskom turizmu. Fokus istraživanja je na problemima s kojima se susreću turističke zajednice u svom djelovanju i sukreiranju turističke ponude destinacije u kojoj funkcioniraju. Istraživanje je provedeno pomoću metode ispitivanja, a istraživački Upitnik proveden je u turističkim zajednicama koje djeluju na područjima Istarske i Primorsko-goranske županije. Potom je provedena metoda ispitivanja dionika odabranih turističkih zajednica (Buzet i Delnice). I