JoeP/hst.00/Intro 31-03-2000 07:39 Pagina 5 INHOUDSOPGAVE Inleiding Verantwoording Deel I - Valse start 11 Delta volgens… 1: KlaasBruinsma: ‘Depolder-don’ 13 2: Etienne U.: ‘De Generaal’ 45 3: Charles Geerts: ‘Dikke Charrel’, grootgrutter in porno 57 4: De partners: ‘Moordgozers’ 61 5: Karel Vosseveld: ‘De Van Gend en Loos van de onderwereld’ 69 6: De broertjes Janssen: ‘Acht miljoen in biljetten van duizend’ 81 7: De Grote Berg: ‘De knulligste recordvangst aller tijden’ 91 8: De liquidaties: ‘Groetjes uit Haarlem’ 107 Deel II - Het media-bedrog 123 9: Bart Middelburg: ‘Een invloedrijk journalist’ 125 10: Geurt Roos: ‘Operatie moordaanslag’ 133 11: Mr. John Engelsma: ‘Onhaalbaar of procederen tot 2010’ 165 12: Paul Metz: ‘De ideale schoonzoon’ 171 13: De Hongkong-connectie: ‘Deep Throat Attie K.’ 189 Deel III - De andere kant van het IRT 201 Geheim Rapport, synopsis 14: De transporteurs: ‘Extra kwaliteit’ handel 205 15: ‘Ome Nol’: ‘Het spel én de knikkers…’ 219 16: ‘De Mystery Man’: ‘Shihan’ Cees Janssen 225 17: De katvangers: ‘Uit naam der Koningin’ 239 18: ’Nico’ Robert Mink K.: ‘De man van 1200 miljoen’ 255 19: De groei-informant: ‘Codenaam RRW-X’ 267 20: De poppenspelers: ‘U praat tegen een dooie…’ 295 21: De crimefighters: ‘Fred, je was zo makkelijk te belazeren…’ 303 Namenregister 311 1 JoeP/hst.00/Intro 31-03-2000 07:39 Pagina 1 Bas van Hout DE JACHT OP 'DE ERVEN BRUINSMA' en de delta-organisatie Hoe de CID-Haarlem het IRT opblies Uitgeverij PS Amsterdam 1 JoeP/hst.00/Intro 31-03-2000 07:39 Pagina 2 Uitgeverij PS © 2000 Bas van Hout/PS Alle rechten voorbehouden Omslagontwerp:Marcella Spel Foto omslag:Eigen foto Illustraties:Bart van Leeuwen Eindredactie:Marieke Prinsen Geerligs Tekstcorrectie:Evelyn Jongeman Opmaak:Peter Koopman Internet: Alan Sodenkamp & Ronald van der Looy Fotografie:Willem Middelkoop;Piet van Oostrom;Jeroen Mooy Technische ondersteuning:Microsoft;Iomega;Kodak;Dynalink;PSS- Spyshop Amsterdam;2L Hoevelaken ISBN 90-803861-1-1 3 JoeP/hst.00/Intro 31-03-2000 07:39 Pagina 3 DE JACHT OP ‘DE ERVEN BRUINSMA’ "De Leugen regeert (…)" (‘Vertrouwelijke’ uitspraak van H.M. Beatrix Wilhelmina Armgard Koningin der Nederlanden, prinses van Oranje-Nassau, prinses van Lippe-Biesterfeld etc. op 27 november 1999 tijdens het veertigjarig jubileum van het Genootschap van Hoofdredacteuren over - onder anderen - de media.) "Schokkend! Dit boek werpt een nieuw licht op de IRT-affaire. Een grote doorbraak aan inzicht sinds het rapport van de parlemen- taire commissie Van Traa, ‘Inzake Opsporing’(...)" Hoogleraar criminologie professor dr F. Bovenkerk, indertijd als wetenschappelijk onder- zoeker verbonden aan de ‘commissie Van Traa’. JoeP/hst.00/Intro 31-03-2000 07:39 Pagina 4 Jacht op ‘De erven Bruinsma’ Behoudens de door de wet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. PS is een handelsnaam van ProShot bv Haarlem Uitgeverij PS Amsterdam JoeP/hst.00/Intro 31-03-2000 07:39 Pagina 6 Jacht op ‘De erven Bruinsma’ 6 JoeP/hst.00/Intro 31-03-2000 07:39 Pagina 7 Inleiding In de afgelopen jaren werd met ongekende hevigheid jacht gemaakt op de zogenaamde erven Bruinsma,de vermeende top van een crimineel net- werk,ook wel bekend als de Delta-top– de vermeende leidinggevende drie- hoek, waarnaar de methode werd genoemd. Dit leidinggevende kader bestond volgens justitie uit (de crimineel) Etienne U.,(de advocaat) mr.J. Engelsma en (de zakenman) Charles Geerts.Zij werden gezien als de opvol- gers van Klaas Bruinsma,de ‘godfather’die volgens de speurders tot aan zijn dood in juni 1991 aan het hoofd had gestaan van een misdaadimperium dat op grote schaal softdrugs Nederland binnensmokkelde. Dit in de loop der jaren tot bijna mythische proporties opgeblazen drie- manschap zou middels een strakke hiërarchische structuur vele miljarden hebben omgezet.Een omzet die zeker werd gesteld via een rigide gewelds- systeem,divisies witwassen en beleggen.De opdracht van justitie luidde dan ook:‘ontmantelen,ongeacht de kosten’. Begin jaren negentig ging een kleine groep justitiële pioniers aan de slag met een revolutionaire en uiterst geheime methode om deze criminele organisatie op te rollen.Een speciaal voor dit doel opgerichte groep 'super- smerissen' (IRT) van zo'n zestig man had maar één taak:de fulltime jacht op ‘de Erven Bruinsma en de Delta-top’. Voor dit doel werd de zogenaamde Delta-methode in het leven geroepen: een infiltrant mocht binnen de beoogde organisatie net zo lang en zo ver criminele activiteiten ontplooien,als noodzakelijk was om ‘door te kunnen groeien’tot een kaderpositie.De infiltrant stond dan ook bekend onder de code 'groei-informant'RRW-X. Op die manier dacht justitie de top van het ‘Delta-netwerk’, ofwel het Hollandse Netwerk,een fatale slag te kunnen toedienen. Een juridisch en psychologisch zwakke schakel in het plan was het feit dat de groei-informant een deel van de illegale opbrengsten in eigen zak mocht steken,als beloning voor zijn diensten.Maar afgezien daarvan mankeerde er nog een luttel detail aan het plan:de ‘Delta-top’zoals beschreven in tal van justitiële rapporten bestond niet,noch de bijbehorende organisatie.Justitie had haar informatie gestoeld op informatie van ontspoorde overheidsfunc- tionarissen,die opzettelijk misleidende gegevens naar de media lekten. De hele onderneming was een gigantisch dwaalspoor,en in feite trokken heel andere individuen aan de touwtjes en hing de Hollandse onderwereld 7 JoeP/hst.00/Intro 31-03-2000 07:39 Pagina 8 Jacht op ‘De erven Bruinsma’ van individualisten aan elkaar.Er was geen sprake van een criminele orga- nisatie,eerder van een criminele anarchie. En zo kon de informant ongecontroleerd doorgroeien tot onbeheersbare proporties, en werden grote hoeveelheden hard- en softdrugs jarenlang ‘gecontroleerd’doorgeleverd aan het criminele milieu.Volgens officiële cij- fers tussen de 15.000 en 25.000 kilo cocaïne en naar schatting meer dan 500.000 kilo hasj,ter waarde van ten minste 7 miljard gulden. Bovendien zijn er aanwijzingen dat de CID zelf liquidaties in het criminele milieu heeft uitgelokt,door op geraffineerd strategische wijze informatie te laten ‘doorlekken’. Het enige resultaat van de miljoenen verslindende Delta-opsporingsmetho- de was dat een kleine groep wetsovertreders - aan beide zijden van de lijn - puissant rijk kon worden. 8 JoeP/hst.00/Intro 31-03-2000 07:39 Pagina 9 Verantwoording Dit boek is het resultaat van ruim honderdvijftig gesprekken en interviews met rechtstreeks betrokkenen aan weerszijden van de wet.Het is onver- mijdelijk dat in sommige gevallen de informatie elkaar overlapt,of tegen- strijdig is.Dit was noodzakelijk om een zo volledig mogelijke weergave te schetsen van dit complexe verhaal waarvan weinigen tot op heden een totaaloverzicht hadden.Ik pretendeer niet dat dit nu wel gerealiseerd is, maar het komt zeker in de buurt van ‘een waarheid’. Niettemin ben ik mij er terdege van bewust dat de informatie grotendeels afkomstig is uit criminele kring – zwaar en minder zwaar.Waar mogelijk,is daarom getracht om alleen beweringen te doen die door ten minste een (of meerdere) onafhankelijke bron werd bevestigd.Desalniettemin zijn onzui- verheden niet geheel uit te sluiten omdat de geïnterviewden – zowel cri- minelen als autoriteiten – immers allen hun eigen motieven en agenda’s hebben om te praten. Na honderden uren aan interviews,duizenden documenten en tientallen uren aan video- en audiomateriaal is in elk geval een conclusie gerechtvaar- digd:'De jacht op de erven Bruinsma' en 'de Delta-top' is een georches- treerde fictie geweest.De reden voor een meer dan honderd miljoen gulden verslindend onderzoek is daarmee onderuitgehaald. Verder kan men zich terecht afvragen wat er is gebeurd met al die miljarden die door de toepassing van deze methode zijn omgezet.Waar zijn ze geble- ven en bij wie? Sinds de parlementaire enquête 'Van Traa' zijn we daar niet veel wijzer over geworden.De IRT-enquête naar de gecontroleerde doorle- vering was op z'n minst eenzijdig te noemen.Onderzoekers beperkten zich tot de 'bonafide bronnen',dat wil zeggen het overheidspersoneel dat zelf een rol had gespeeld in de IRT-affaire en er dus alle belang bij had om een flatteus beeld te schetsen van hun eigen doen en (na)laten. Bovendien is er weinig veranderd:de verantwoordelijke personen zitten nog altijd op hun plaats,hebben van plaats gewisseld of kregen een gouden ‘oprotpremie’.De dienders in het veld gingen ten onder aan de lethargie van het papier waardoor de opsporing een tijdlang in het slop raakte. Dit boek belicht vooral de andere kant van het IRT-debacle,de foute en de goed-foute kant. 9 JoeP/hst.00/Intro 31-03-2000 07:39 Pagina 10 Jacht op ‘De erven Bruinsma’ Om reden van privacy en op expliciet verzoek zijn sommige personen aan- geduid met een pseudoniem (*).Dit om hen in de gelegenheid te stellen om zonder terughoudendheid hun verhaal te kunnen doen.In een aantal geval- len zijn feiten en omstandigheden aangepast om de - strafbare - herken- baarheid te beperken.Echter zónder dat dit afdoet aan de authenticiteit en zonder concessies aan de journalistieke waarheidsvinding. Mijn bijzondere dank gaat uit naar de advocaten die - terecht – de juridische knelpunten wegsneden uit de tekst. Ook gaat dank uit naar alle personen die een onmisbare bijdrage leverden aan dit boek:mijn vriendin S.O., Samantha Minne,Alan Sodenkamp,Ronald van der Looy, Hans Emmering, Marieke Geerligs, Marcella Spel, Jan Haveman, Frans Starreveld, Ati en Peter Koopman, hoogleraren Frank Bovenkerk,Jaap van Donselaar, mr.R.de Lauwere,mr.J.L.Leijendekker, Lucien Laseur en al diegenen die ik níet bij name heb genoemd.Met nadruk de tientallen mensen die opereerden aan beide zijden van de wet en zich openhartig lieten interviewen over hun rol in de Delta-IRT-affaire en 'de jacht op de erven Bruinsma'.Zonder hen waren de feiten in dit boek voor altijd ‘onder de pet’gebleven. Bas van Hout 10