0 T.C. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ULUSLARARASI AİLE İÇİ EĞİTİM ÇALIŞTAYI IĞDIR 2016 ULUSLARARASI AİLE İÇİ EĞİTİM ÇALIŞTAYI Genel Koordinatör Prof. Dr. Şadi EREN Çalıştay Kurulu Prof. Dr. Şadi EREN Yrd. Doç. Dr. Osman BAYRAKTUTAN Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin YURT Yrd. Doç. Dr. Abdulhalim OFLAZ Yrd. Doç. Dr. Musa ÇETİN Yrd. Doç. Dr. Ali Yıldız MUSAHAN Arş. Gör. İlyas ALTUNER Editörler Mehmet Emin YURT Osman BAYRAKTUTAN Kapak Tasarım & İç Düzen Osman BAYRAKTUTAN Mehmet Emin YURT Yayın Dili Türkçe & Arapça & İngilizce Iğdır/Türkiye 2016 İSBN: 978-60583687-9-8 Baskı ve Cilt Zafer Medya Muratpaşa Mah. Yenikapı Cad. Kadıoğlu Sk. Yakutiye/ERZURUM 0442 234 22 85 II BİLİM KURULU Prof. Dr. Şadi EREN -Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Prof. Dr. Ruhattin YAZOĞLU- Atatürk Üniversitesi- TÜRKİYE Prof. Dr. Tuncay İMAMOĞLU- Atatürk Üniversitesi- TÜRKİYE Prof. Dr. Anwar Mohammed Faraj MAHMOOD-İnsani Gelişim Üniv.,-Süleymaniye-IRAK Prof. Dr. Dace BALODE -Latvijas Univeristate-LİTVANYA Doç. Dr. Aladin JENKO- İnsani Gelişim Üniversitesi-Süleymaniye-IRAK Doç. Dr. Suhaib Mustafa Taha ALHAMID- İnsani Gelişim Üniv., Süleymaniye-IRAK Yrd. Doç. Dr. Ausame Salah MOHAMMED -İnsani Gelişim Üniv., Süleymaniye-IRAK Yrd. Doç. Dr. Kurdistan Salim SAEED- İnsani Gelişim Üniversitesi-Süleymaniye-IRAK Doç. Dr. Shovosil ZİYADOV-ÖZBEKİSTAN Yrd. Doç. Dr. Ali JUSUBALİEV- Oş Devlet Üniversitesi-KIRGIZİSTAN Yrd. Doç. Dr. Akhmet YARLYKAPOV- Russian State Humanities University-RUSYA Yrd. Doç. Dr. Ali Yıldız MUSAHAN-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Yrd. Doç. Dr. Musa ÇETİN-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin YURT-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Yrd. Doç. Dr. Osman BAYRAKTUTAN-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Yrd. Doç. Dr. Abdulhalim OFLAZ-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Yrd. Doç. Dr. Mustafa Harun KIYLIK-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Yrd. Doç. Dr. İbrahim AKGÜN-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Yrd. Doç. Dr. İbrahim AŞLAMACI-İnönü Üniversitesi-TÜRKİYE Yrd. Doç. Dr. Zeki TAN-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Yrd. Doç. Dr. Bayram DEMİR-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Yrd. Doç. Dr. Fatih ÖZKAN-Gümüşhane Üniversitesi-TÜRKİYE Öğr. Gör. Alaaddin YANARDAĞ-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Öğr. Gör. Ahmet GÖZCÜ-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Arş. Gör. İlyas ALTUNER-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Arş. Gör. Emrah EKER-İstanbul Üniversitesi-TÜRKİYE III KATILIMCILAR Şadi EREN -Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Ruhattin YAZOĞLU- Atatürk Üniversitesi- TÜRKİYE Tuncay İMAMOĞLU- Atatürk Üniversitesi- TÜRKİYE Aladin JENKO- İnsani Gelişim Üniversitesi-Süleymaniye-IRAK Suhaib Mustafa Taha ALHAMID-İnsani Gelişim Üniv.,-Süleymaniye-IRAK Ausame Salah MOHAMMED-İnsani Gelişim Üniversitesi-Süleymaniye-IRAK Ali Yıldız MUSAHAN-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Musa ÇETİN-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Mehmet Emin YURT-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Osman BAYRAKTUTAN-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Abdulhalim OFLAZ-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Mustafa Harun KIYLIK-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE İbrahim AKGÜN-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE İbrahim AŞLAMACI-İnönü Üniversitesi-TÜRKİYE Zeki TAN-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Bayram DEMİR-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Fatih ÖZKAN-Gümüşhane Üniversitesi-TÜRKİYE Alaaddin YANARDAĞ-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Ahmet GÖZCÜ-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE İlyas ALTUNER-Iğdır Üniversitesi- TÜRKİYE Emrah EKER-İstanbul Üniversitesi-TÜRKİYE IV İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ........................................................................................................... V AİLE DEVLETİ ...................................................................................................... VII AİLE ve ÇOCUK EĞİTİMİ ...................................................................................... 1 Şadi EREN AİLE İÇİ DİN EĞİTİMİNİN AİLE FERTLERİNİN AHLÂKI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ............................................................................................................... 15 Ruhattin YAZOĞLU AİLE İÇİ EĞİTİMİN SOSYOLOJİK BOYUTU .................................................. 21 Alaaddin YANARDAĞ ÇOCUĞUN OKUL EĞİTİMİNDE AİLENİN ROLÜ: IĞDIR İMAM HATİP OKULLARI ÖRNEĞİNDE BİR DEĞERLENDİRME ....................................... 37 Emrah EKER & İbrahim AŞLAMACI ةيبرتلا يف ةرسلأا رود ىلع يعامتجلاا لصاوتلاو ملاعلإا لئاسو رثأ .................................... 57 وكنج قازرلا دبع نيدلا ءلاع .د Alaaddin Abdurrezzak JENKO EĞİTİMİN PLATONCU TEMELLERİ VE PLATONCU EĞİTİM ANLAYIŞININ ELEŞTİRİSİ ................................................................................ 89 İlyas Altuner & Fatih Özkan GELENEKSEL DEĞERLERİN TAŞIYICILARI OLARAK DEDE VE NİNELERİN AİLE İÇİ EĞİTİMDEKİ KATKILARI ÜZERİNE FELSEFÎ BİR DEĞERLENDİRME ............................................................................................. 107 Tuncay İMAMOĞLU اجذومن قارعلا ةيرسلأا ةموظنملا ةيوقت يف نوناقلا رود .................................................. 115 ساخارب قمان سوسآ .أ Asos Namıq BIRA KHAS AİLE İÇİ EĞİTİM AÇISINDAN İSLÂM HUKUKU'NDA "HİDÂNE" ......... 143 Mustafa Harun KIYLIK AİLE İÇİ EĞİTİM PERSPEKTİFİNDEN HİLM (YUMUŞAKLIK) ............. 179 İbrahim Akgün KUR’AN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİNDE AİLENİN ROLÜ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME ............................................................................................. 195 Osman BAYRAKTUTAN & Mehmet Emin YURT V LOKMAN SÛRESİ 12-19 AYETLERİ BAĞLAMINDA BABA-ÇOCUK İLİŞKİSİ ................................................................................................................ 211 Zeki TAN نوناقلاو عرشلا نيب يرسلأا فنعلا ............................................................................... 223 ىديَمائ ىفطصم بيهص.د Süheyb Mustafa NAMYEDA اهنم ةياقولا يف ةرسلأا رودو لافطلأا ىدل يناودعلا كولسلا ةأشنت ..................................... 239 دمحم حلاص ةماسأ.د Üsame Salah MUHAMMED NEBEVÎ YAKLAŞIMLA AİLE İÇİ EĞİTİMDE TEMEL KAVRAMLAR ..... 263 Musa Çetin ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİNDE AİLENİN ÖNEMİ ............................... 277 Mehmet Emin YURT & Osman BAYRAKTUTAN ÇOCUK EĞİTİMİNDE GIYBETİN OLUMSUZ ETKİLERİ .......................... 293 Ali Yıldız MUSAHAN WHİTEHEAD’DE EĞİTİMİN GENEL AMAÇLARI VE ÜNİVERSİTELERİN İŞLEVİ ................................................................................................................... 303 Fatih Özkan & İlyas Altuner ÇOCUKLARIN AİLE İÇİ EĞİTİMİ AÇISINDAN EHL-İ KİTAP KADINLA EVLİLİK ................................................................................................................ 311 Bayram DEMİR SONUÇ BİLDİRİSİ .............................................................................................. 319 ÖNERİLER ........................................................................................................... 323 VI Uluslararası Aile İçi Eğitim Çalıştayı Iğdır Üniv. İlahiyat Fak. Iğdır/2016 AİLE DEVLETİ Şüphesiz bütün zamanların en önemli meselelerinden biri ailedir. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi olarak böyle bir çalıştaya ev sahipliği yapmaktan onur duyuyoruz. Montaigne şöyle der: “Bir aileyi idare etmek, bir devleti idare etmekten hiç de kolay değildir.” Şu iki alan, genelde birbirine karıştırılır: -İlgi alanı -Etki alanı İnsan, nice meselelere ilgi duyabilir. Ama bunların pek çoğunda etki sahibi değildir. Pek çok insan “ben bir başbakan olsam var ya...” diye söze başlar ve teorik olarak ülkedeki ekonomik krizi, sosyal çalkantıları ve her türlü problemleri bir çırpıda halleder. Hâlbuki henüz kendi ekonomik krizini çözememiş, evinde mutluluğu sağlayamamış ve kendi problemlerini halledememiştir. Üstelik girdiği muhtarlık seçimini de kaybetmiştir. Bu durumda olan bir insanın her şeyden önce kendi “aile devletini” kurması gerekir. Yoksa bütün yaptığı “abesle iştiğal”den başka bir şey olmayacaktır. Aile devletini iyi yönetenlerden biri günün birinde başbakan olursa, iyi bir tecrübeyle ülke yönetimine gelmiş olur. "Ey iman edenler! Siz kendinize bakın! Siz hidayette olduktan sonra, başkasının dalaleti size zarar vermez." ayeti, işe fertten başlama noktasında bize ışık tutar. (Maide, 105) Zira kendini düzeltmeyen, başkasını düzeltemez. Hz. Peygamber şöyle der: "Sizden biri bir kötülük gördüğünde, gücü yetiyorsa eliyle düzeltsin. Yetmezse diliyle düzeltsin. Onu da yapamazsa, hiç olmazsa kalbiyle buğz etsin. Fakat bu, imanın en zayıf mertebesidir." (Tirmizi, Fiten, 11) Bu hadisin yorumunda “elden murat devlettir, dilden murat âlimlerdir, kalpten murat avam tabakasıdır” denilmiş. VII Uluslararası Aile İçi Eğitim Çalıştayı Iğdır Üniv. İlahiyat Fak. Iğdır/2016 Şüphesiz böyle bir yorum güzel bir bakış açısıdır. Bununla beraber, toplumda görülen kötülükler karşısında, her insanın el olduğu yerler vardır, dil olduğu yerler vardır, sadece kalben buğzetmekle yetinebildiği yerler vardır. Mesela, TV yayınlarının kontrolünde devlet eldir. Programları tenkit eden vaizler, yazarlar birer dildir. Fakat el durumunda olanlar, sadece dil mertebesinde kalıyorlarsa, vazifelerini yapmıyorlar demektir. Konuşması lazım gelenler, sadece kalben buğzetmekle yetiniyorlarsa, imanın en zayıf mertebesindedirler anlamındadır. Konumuz olan aile açısından üstteki hadisi değerlendirdiğimizde, anne babanın aile devletinde hem el, hem de dil olduklarını görürüz. Ailede problemler yaşayan biri “devlet gelsin, benim problemlerimi halletsin” diyorsa acınacak bir zavallı olduğunu ilan ediyor demektir. Araba kullanacak kimselerden ehliyet istendiği gibi, Japonyada evlenecek kimselerden evlilik sertifikası istenmektedir. Taraflar bu belgeyi alabilmek için 15-20 maddeden başarılı olmak zorundalar. Ülkemizde de aile kalitesinin artması için benzeri bir uygulama başlatılabilir. Toplum binasının tuğlası ailedir. Binayı meydana getiren tuğlalar ne derece sağlamsa, bina da sağlam olur, çürükse çürük olur. Altı yüzyıl devam eden Osmanlı Devletinin en önemli kurumlarından birinin aile olduğunda şüphe yoktur. Fakat günümüz Türkiye’sinde ailenin durumunun çok da iyi olduğu söylenemez. Yapılacak bu tür çalışmalarla ailenin çok daha iyi bir duruma geleceğine inanıyor, hem bütün katılımcılara ve emeği geçenlere teşekkür ediyor, hem de çalıştayımızın nice hayırlara vesile olmasını diliyorum. Koordinatör Prof. Dr. Şadi Eren VIII Aile ve Çocuk Eğitimi AİLE ve ÇOCUK EĞİTİMİ Şadi EREN1 İnsan, aile hayatı yaşayacak bir tabiatta yaratılmıştır. İlk insan olarak Hz. Âdemi yaratan yüce Allah, ona eş olarak Hz. Havva’yı vermiştir. Bugün yeryüzündeki bütün insanlar bu iki insanın aile hayatının meyveleridir. Mıknatısın artı ve eksi kutuplarının birbirini çekmesi gibi, erkek ve kadın arasında benzeri bir çekim vardır. Bu çekimin neticesi olarak, taraflar nikâh akdiyle aile hayatını kurarlar, bir araya gelirler. Aile, -Toplumun çekirdeği, -Merkezi, -Zembereği, -Tuğlasıdır. Aile hayatı iyi değerlendirildiğinde her iki taraf için “küçük bir cennettir.” Şu ayetler, aile hayatının önemli konumunu bize ders verir: “Allah, evlerinizi sizin için bir sükûnet yeri kıldı.”2 “Allah’ın ayetlerinden biri de, kendileriyle sükûnet bulmanız için kendi cinsinizden eşler yaratması ve aranızda bir sevgi ve merhamet meydana getirmesidir.”3 Kadın ve Erkeğin Birbirini Tamamlaması Tevrat’ta, Hz. Havva’nın Hz. Âdemin kaburga kemiğinden yaratıldığı anlatılır. Şöyle ki: 1 Prof. Dr., Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı. 2 Nahl, 80. 3 Rûm, 21. 1