BÜYÜK DİNLER VE MEZHEPLER ANSİKLOPEDİSİ IMtsI : AKŞAM Matbaası Baskı : TAN Matbaası Kapak : KARACA Ofset İ S T A N B U L — 19<34 İ Ç İ N D E K İ L E R İLK DİNLER 44 İlk dinler, İlkel kavimlerin dinleri, Mısır, Mezopotam­ ya, Meksika, Peru dinleri................................................ ı| ._ 34 Eski Yunanda din ............. . _ _ 3*}— 38 Eski Roma’da din ......................................................... #IV- 41 Şamanlık .................................... ^ 44; 44 HİNDUİZM .............................. f g2 Mezhepler ........................................................................... 544 53 Vedalardan parçalar ..................... .............................. 5®_ 62 BUDİZM ............. ......................................................... *3_ 84 Bir İlâhî ........................................................................... gg ZERDÜŞT DİNİ .......................................................................... 8»—106 Zerdüştten .......................................................................... 104 Bir İlâhî .......................................................................... 108 MANİŞEİZM ................................................................................... HW—114 Kurtarıcıya İlâhi ......................................................... 118 KONFÜÇYÜSÇÜLÜK ................................................ ............. 118—1S6 Dinsel tören .................................................................. 135 TAOCULUK .............................. ................................................ 137—150 Akıl ve Frd°m kitabından parçalar.............................. 147 Bir dua .............................. ....................................... 149 ŞİNTn^riLUK ........................................................................... 151—158 Eir dua ...................................................................... 158 M vsrv»!,^ .......................................................................... 159—m Tevrat'tan parçalar ... ............................ ............ Hfâ- 199 H1KİSTİV ANLIK ..................................................................... 197—254 Meeiıepieı .................................................................... 219 Mattaya göre Incil’den ................................................ 222 Markos’a göre Incil’den ................................................... 231 Luka’ya göre Incil’den ................................................... 233 Yutıanna’ya göre İncilden ....................................... 239 , Yuhanna’mn vahyi ......................................................... 252 MÜSLÜMANLIK .................................... ............................ 255—414 Müslümanlıktan öncesi ve Hz. Muhammedin doğumu 257 İlk vahiy ........................................................................... 263 Hicret ................................................................................... 272 Veda naccı ...................................................................... 239 Ha. Muhammed’in vefatı ................................................... 293 İslâm dininin şartlan ve esasları .................................. 294 İbadetler ... ................................................................ 300 Namaz ....................................................................................... 301 Oruç ................................................................................ 314 Zekât ....................................................................................... 316 Dört halife devri............................................................. 321 BmevSler ............................................... 325 ADhasıler .............................................................................. 327 Müslüman Türk devletleri................................................ 323 Haçlı seferleri ................................................................ 330 MEZHEPLER ................................................................. 332 Tasavvuf ve Tarikatler ................................................... 338 KUR’AN’DAN SÛRELER ............................................... 347 HZ. PEYGAMBERİN HADİSLERİ .............................. 402 S Ö Z L Ü K 415—480 V G İ R İ Ş Yabancı ülkelerde dinler ve mezhepler konusunda yazılff aş an­ siklopedik eserler sayısız denecek kadar çok, memleketimi* Öe ise parmakla gösterilecek kadar azdır. «Büyük Dinler ve Meıbepler Ansiklopedisi» işte bu konudaki boşluğu biraz olsun dolduran i bü­ yük dinler ve belli başlı mezhepler hakkında toplayıcı ve »iti oii- giler verebilmek için bir kurul tarafından hazırlanmışta. «Büyük Dinler ve Mezhepler Ansiklopedisi» nin düzenler {nesin­ de diğer ülkelerde halk için hazırlanmış ansiklopedik ese! »erden biiyük dinlerin kutsal kitaplarından faydalanılmış. îslâm tini ile ilgili kısımlarda yetkili din adamlarına başvurulmuştur. Ansiklopedide önce ilk çağlardan itibaren tarih sırasifle bü­ yük dinler eie alınmıştır. Hinduizm. Budizm. Zerdüşt dini. Ma ni­ şe iz m. Konfüsyüsçülük. Taoculıık ve Şintoculuğu Musevilik ile Hı­ ristiyanlık takip etmekte ve son büyük din olarak Müslümanlığa yer verilmektedir Son tarafta 417 nci sayfadan başlıyan bir sözlükte de A'dan Z‘ye kadar dinlerle ve mezheplerle İlgili kelimeler bulunmaktadır. Ansiklopedinin hazırlanmasında özellikle başvurulan eserler şunlardır: İS1ÂM lltVİ: Yazan (Merhum Diyanet İsleri Başkam A, Haindi Akseki». İst. if*SS, Tarihî t’dyan- Yazan Prof. .Semsedditı Gfnaltay, İslâm İlmihali, tsiâın Ansiklopedisi. Türk Ansiklopedisi. Hayat An­ siklopedisi, Hz. Peygamberin Hadisleri (Zübde-t-fiJ Bulıarî» İst, sr*»r4an-! eşürV»# «S».İl1 U n l t « f e l (ASÎ, TA O İZM: Çeviren l»r. Mukaddere fi, Ozerdia» (Tau'nua kitabından çevrilen bazı parçalar aynen alınmıştır). Dünyanın Büyük Dinlerh (Les Grandes Religions du Monde), LİFE Dergisi tarafından ya­ yınlanmıştır. 1957; Din ve Dinler Ansiklopedisi: (Encyclopedia of Religion and Religions) E. Royston Pike - 1958, New-York, Büyük Dinler Nasıl Doğdu: (How the Great Religions Began) Joseph Gaer - 1958, New-York, Dünyanın Yaşıyan Dinleri: (The World's Living Religions) Robert E. flume, 1959, New-York, Eneyclopedia Britannica, 1961. (Kur’an-ı Kerîm’den sûreler, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından hazırlatılıp 1961 de Ankara’da basılan «Kur’an-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı (Meâl) den, Tevrat ve Incil’deki parçalar ise 1958 de İs­ tanbul’da basılan Kitabı Mukaddes’ten aynen alınmıştır.) İLK DİNLER Dm Büyük cimlere göre din «Tanrının kanunudur İnsanlara mat luluk yollarını gösterir ve mutluluğa erişmelerini şatlar. Tanrıya nasıl tapılacağı iyi ve kötünün neler olduğu, insanın yaradılışın­ daki amacı bu kanunun hükümleri bildirir. Bu kanunu Peygam­ berler insanlara açıklar* Ruhlara ve tabiata tapınma Bir çok sosyolog ve filozofa göre «îlk insanlar tam bir fahşet içindeydi. İnsanlar önce kendilerinde daha sonra bütün eşyaCa bir ruh bulunduğuna inanmışlar ve bu ruhlara tapınmaya başlamış­ lardı. Böylece Animizm (Animisme) denilen ruhlara tapınma dini ortaya çıkmıştı Tabiat ötesi kuvvetler tanrılaştırılmış, bir çeşit Tabiata Tapınma dini CNaturisme - nat.ürizm) meydana gelmişti. Sonra bu görünmeyen kuvvetler şekillendirilmiş, putlaştırılmış böy­ lece totemcilik, fetişçilik gibi putçuluk dinleri ortaya çıkmıştı Da­ ha sonra «Dünyanın yaradılışı, ölüm ve ölümden sonrası» kafaları kurcalamaya başlayınca daha soyut, daha geniş kavram ve açık­ lamalara geçilmiş, böylece çok tanrılı dinlerin yerini tek tanrılı dinler almıştı.» * İslâm dinine göre ilk din İslâm inançlarına göre ise «İlk din bir hak dinî, tevhid dini» dir İnsanlara tanrıyı bildiren ve onları tek tanrılı dine kafoştu- ran ilk insan ve ilk peygamber olan Hz. Ademdir. Hz. Adem tanrı­ dan aldığı vahiyle kendisinden gelen diğer insanları'âydınlatmaya çalışmıştır Fakat insanlar hırsın ve bilgisizliğin tesirleriyle hak dinden, (.tevhid dininden» uzaklaşmışlar ve vahşlleşmişlerdir Vah­ şileşen insanlar ruh ve ruhun ölmez olduğu inancını «kendi akılla­ rınca» genişleterek canlı, cansız her şeyde bir ruh olduğuna İnan­ ın ava ve bu ruhlara tanınmaya başlamışlardır flnce kendilerin» yardım edeceklerini düşünerek atalarmın ruhlarına tapmışlar, g»y- medikleri insanîarm ruhlarını da «kötü ruhlar» diye isimlendir­ mişlerdir. Böylece atalara tapınma dini doğmuştur. Sonra canlı cansız şeylerde de ruh olduğuna inanılmış totemcilik, fetişçilik or­ taya çıkmıştır. Bu arada bazı hayvanlar ve bitkiler de kutsal sa­ yılmıştır.» Güneşe, yıldızlara, ateşe tapanlar Yine İslâm inançlarına göre hak dininden ayrılıp vahşileşen insanlar sonraları aya, güneşe ve yıldızlara da tapınmaya başla­ mışlar, yeryüzündeki olayların sebeplerini gökyüzüne bağlamışlar­ dır. Bu arada gökyüzünde iki tanrının varlığına, birinin iyilik di­ ğerinin kötülük tanrısı olduğuna inanılmıştır. Vahşileşen insanlar­ dan bazıları da ateşin ve sıcaklığın etkilerine bakarak onu tanrı­ nın en büyük eseri kabul etmişlerdir Zamanla ateşin tanrı oldu­ ğu inancı doğmuştur. İbrahim Peygamberi tanıyan Mecusîleı de bu ateşe tapanlar arasında sayılmaktadır. Bazı insanlar inandıkları tanrının kendi yanlarında bir sem­ bolünü bulundurup onlara tapınmak İçin putlar yapmışlardır Böy­ lece putperestlik almış yürümüştür. Eski Mısırlıların, Yunanlıla­ rın, Romalıların yaptıkları heykeller bunun bir şeklinden ibarettir. Dinlerdeki gelişme İslâm dini, dinlerdeki gelişmenin asılda ■değil şekilde, teferru­ atta olduğunu kabul eder. Müslümanlığa göre «Bir Peygamberin hükümlerinin süresi Tanrı tarafından tâyin edilmiştir. Sonradan gelen bir peygamber öncekinde bulunan bazı hükümleri kaldırmak­ ta ve onun yerine daha iyisini koymaktadır Bu gelişme İslâm di­ ninde son şeklini bulmuştur. İslâm dini son dindir ve başka bir peygamber de gelmiyecektir.» İlâhî dinler ve bâtıl dinler Museviliğe, Hıristiyanlığa ve Müslümanlığa göre dinler İlâhî tiner ve bâtıl dinler diye ikiye ayrılır. İlâhî dinler iradesi mutlak