T.C. HİTİT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI ATIKLARIN GERİ KAZANIMI İLE SATIŞLAR VE MÜŞTERİ SAYISI ARASINDAKİ İLİŞKİ Sibel EVLİ Yüksek Lisans Tezi Çorum 2012 ATIKLARIN GERİ KAZANIMI İLE SATIŞLAR VE MÜŞTERİ SAYISI ARASINDAKİ İLİŞKİ Sibel EVLİ Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Tez Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Yaşar SELÇUK Çorum 2012 T.C. HİTİT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Bu belge ile bu tezdeki bütün bilgilerin akademik kurallara ve etik davranış ilkelerine uygun olarak toplanıp sunulduğunu beyan ederim. Bu kural ve ilkelerin gereği olarak, çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce ve sonuçları andığımı ve kaynağını gösterdiğimi ayrıca beyan ederim(12.03.2012). Sibel EVLİ ÖZET EVLİ, Sibel. Atıkların Geri Kazanımı İle Satışlar ve Müşteri Sayısı Arasındaki İlişki, Yüksek Lisans, Çorum, 2012. Bu çalışmanın amacı, atıkların geri kazanımı ile satışlar ve müşteri sayısı arasındaki ilişkilerin araştırılmasıdır. Bu amaçla, önce kaynak taraması yapılmış ve kavram oluşturulmaya çalışılmıştır. Literatürde yer alan çalışmalara göre, günümüzde tüketicilerin çevre sorunlarına karşı hassasiyetlerinin arttığı buna bağlı olarak da işletmelere düşen sorumlulukların arttığı gözlenmektedir. Bu noktadan hareketle çalışmada, kurumsal sosyal sorumluluk ve yeşil pazarlama kavramları üzerinde durularak araştırmanın hipotezleri oluşturulmuştur. Hipotez: Atıkların geri kazanımı ile satışlar ve müşteri sayısı arasında bir ilişki olduğudur. Hipotezimizi test etmek için Şanlıurfa İl Merkezinde işletmelerin atıkların geri kazanımı uygulamaları yaptıktan sonra satışlarında ve müşteri sayılarında değişme olup olmadığı araştırılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre: 1. İşletmelerin atıkların geri kazanımı uygulamaları ile satışlarındaki değişimin birbirinden bağımsız olduğu söylenebilir. 2. İşletmelerin atıkların geri kazanımı uygulamaları ile müşteri sayısındaki değişim birbirinden bağımsız değildir, denilebilir. Anahtar Sözcükler: Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Yeşil Pazarlama, Çevre, Atık, Geri Kazanım. i ABSTRACT Evli, Sibel. The Relationship Between Sales and Customer Number and Waste Recycling, Master Thesis, Çorum, 2012. The aim of this present study is to investigate the effects of the recyclıng of wastes on the sales and the number of customer. The literature research has been carried out for this purpose and some concepts were developed. According to sources, increased vulnerabilities of today's consumers to environmental challenges accordingly businesses have increased their own responsibilities.Our hipothesis has been built by focusing on the subjects such as green marketing and institutional social responsibility. The hypothesis is: There is a relationship between recyclıng of wastes wıth sales and the number of customer.The research has been carried out in order to test the hypothesis in the firms found in center of Şanlıurfa and it was found out that the recyclıng of wastes wıth sales and the number of customers are not related to each other. According to the survey: 1. Change in the sales of businesses with waste recycling practices can be said to be independent of each other. 2. Waste recycling practices change in the number of businesses and the customer is not independent of each other, be called. Key Words: Corporate Social Responsibility, Green Marketing, Environment, Waste, Recycle. ii TEŞEKKÜRLER Bu tezin hazırlanmasında bilgi ve deneyimleri ile bana yol gösteren saygı değer hocam Yrd. Doç. Dr. Yaşar SELÇUK’ a teşekkür ederim. Tezin düzenlenmesinde yardımlarını esirgemeyen saygı değer hocalarım Yrd. Doç. Dr. Sabiha KILIÇ’ a ve Yrd. Doç. Dr. Ömür DEMİRER’ e teşekkür ederim. Çalışmamın analiz aşamasında yardımını esirgemeyen saygı değer hocam Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin DOĞAN’ a teşekkür ederim. Derslerime giren saygı değer hocalarımın hepsine teşekkür ederim. Ayrıca çalışmalarım sırasında umutları ve sevgileri ile hep yanımda olan babama, anneme, babaanneme, eşime, ağabeyime, ablalarıma sabırlarından ve desteklerinden dolayı çok teşekkür ederim. iii İÇİNDEKİLER ÖZET...........................................................................................................................i ABSTRACT................................................................................................................ii TEŞEKKÜRLER......................................................................................................iii TABLOLAR LİSTESİ............................................................................................viii ŞEKİLLER LİSTESİ..................................................................................................x KISALTMALAR.......................................................................................................xii ÖNSÖZ....................................................................................................................xiii GİRİŞ...........................................................................................................................1 BİRİNCİ BÖLÜM İŞLETMELERİN KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK VE YEŞİL PAZARLAMA KAVRAMLARINA YAKLAŞIMLARI 1. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI..........................................4 2.SOSYAL SORUMLULUK YAKLAŞIMLARI.......................................................6 2.1.Klasik Sosyal Sorumluluk Anlayışı...................................................................6 2.1.1. Kâr Maksimizasyonu Yaklaşımı İçinde Sosyal Sorumluluklar................6 2.1.2. Friedman’ın Hissedarlar Modeli................................................................6 2.2.Modern Sosyal Sorumluluk Anlayışı.................................................................7 2.2.1. İş Döngüsü Yaklaşımı İçerisinde Sosyal Sorumluluklar...........................8 2.2.2. Sosyal Paydaşlar Yaklaşımı İçerisinde Sosyal Sorumluluklar..................8 2.3. Modern Anlayışın Sosyal Sorumluluk Düzeyleri.............................................9 2.4. Modern Ekonomik Anlayışın Sosyal Sorumluluk Modelleri.........................10 2.4.1. Ackerman’ın Sosyal Duyarlılık Modeli...................................................11 2.4.2. Davis’in Sosyal Sorumluluk Modeli.........................................................11 2.4.3. Sethi’nin Sosyal Sorumluluk Modeli .......................................................12 2.4.4. Carroll’un Üç Boyutlu Sosyal Sorumluluk Modeli.................................13 3.SANAYİ DEVRİMİ VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK DÜŞÜNCESİNİN GELİŞMESİ................................................................................13 3.1. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Düzeyleri........................................................15 3.2.Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Sürdürülebilir Gelişme..............................17 3.3.Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Artış Nedenleri...........................................19 3.4.Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Başarısız Olmasındaki Faktörler...............20 iv 3.5.Türkiye’de Yürütülen Kurumsal Sosyal Sorumluluk Faaliyetleri.................21 4. PAZARLAMANIN GELİŞİM DÖNEMİ.............................................................21 4.1.Klasik Pazarlama.............................................................................................21 4.2.Modern Pazarlama..........................................................................................22 4.2.1.Tüketiciye Yönelik Tutum.........................................................................25 4.2.2.Bütünleşmiş Pazarlama Çalışmaları.........................................................25 4.2.3.Uzun Dönemde Karlılık.............................................................................25 4.3.Postmodern Pazarlama....................................................................................26 5.İŞLETMELERİN YEŞİL PAZARLAMA KAVRAMINA BAKIŞ AÇILARI....27 5.1.Yeşil Pazarlama Aşamaları..............................................................................31 5.2. Yeşil Pazarlama Karması Bileşenleri.............................................................31 5.2.1. Yeşil Ürün.................................................................................................32 5.2.2. Yeşil Tutundurma.....................................................................................33 5.2.3. Yeşil Fiyatlandırma..................................................................................33 5.2.4. Yeşil Dağıtım.............................................................................................34 5.3.İşletmeleri Yeşil Pazarlamayı Uygulamaya İten Nedenler.............................35 5.4. Yeşil Tüketici ve Özellikleri............................................................................40 5.5.Çevreye Duyarlı İşletmecilik ve Fonksiyonları...............................................40 5.6.Dünyada Yeşil Pazarlama Uygulamaları........................................................41 İKİNCİ BÖLÜM ÇEVRE VE İŞLETME İLİŞKİSİNDE KATI ATIKLARIN GERİ KAZANIMININ YERİ 1.ÇEVRE VE İŞLETME İLİŞKİSİ..........................................................................43 1.1.Çevre ve Gelişme Kavramı..............................................................................44 1.2.Çevre Sorunları................................................................................................45 1.2.1. Hava Kirliliği............................................................................................45 1.2.2. Su Kirliliği.................................................................................................46 1.2.3. Toprak Kirliliği ve Erozyon.....................................................................46 1.2.4. Gürültü Kirliliği........................................................................................47 1.2.5. Kimyasal Kirlilik......................................................................................47 1.2.6. Ozon Tabakasının İncelmesi....................................................................48 v