ÇALIŞMA HAYATINDA ALT İŞVEREN ASIL İŞVEREN İLİŞKİSİ VE HUKUKİ SONUÇLARI Prof. Dr. Hakan KESER İAOSB – 15.02.2017 4857 İK. m. 2 Alt işvereni ; bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin * yardımcı işlerinde veya * asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini, sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran işveren olarak tanımlamıştır.  Bu tanıma göre asıl işveren alt işveren ilişkisinin varlığından söz edebilmek için,  iki ayrı işverenin olması,  mal veya hizmet üretimine dair sürekli bir işin varlığı,  işçilerin sa­dece asıl işverenden alınan iş kapsamında çalıştırılması ve  tarafların muvazaalı bir ilişki içine girmemeleri gerekmektedir  Yardımcı işler dışında, alt işveren asıl işveren ilişkisinin kurulabilmesi için,  "işletmenin ve işin gereği" ile  "teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler" Ölçütlerinin bir arada bulunması gerekiyor. Kanundaki şartlar gerçekleşmeden asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi halinde, - Muvazaa sebebi ile - asıl işveren-alt işveren ilişkisi geçersiz olacaktır  Muvazaa, TBK.’da düzenlenmiş olup  --tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla yaptıkları ve -- kendi gerçek iradelerine uymayan ve - -aralarında hüküm ve sonuç meydana getirmesi arzu etmedikleri görünüşte bir anlaşma olarak tanımlanabilecektir  İş Kanunu’ndaki düzenleme ile,  * işverenler arasında muvazaalı biçimde asıl işveren alt işveren ilişkisi ku­rulmasının önüne geçilmek istenmiş ve * Kanunda bazı mu­vazaa kriterlerine yer verilmiştir. Bu kriterler, * asıl işveren işçilerinin, alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi sureti ile haklarının kısıtlanması veya * daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisinin kurulması olarak belirtilmiştir Alt İşverenlik Yönetmeliği uyarınca, - Kamusal yükümlülüklerden kaçınmak veya --işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırmak gibi tarafların gerçek iradelerini gizlemeye yöne­lik işlemleri ihtiva eden sözleşmeler muvazaalı sayılacaktır.  asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilmesi durumunda,  alt işverenin işçileri, başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem göreceklerdir  Asıl işveren ile alt işveren arasındaki sözleşme * “istisna”, * “vekalet”, * “kira”, * “taşıma”, * “işletme”, * “güvenlik”, * “bakım onarım” veya * “temizlik” sözleşmelerinden biri olabilecektir