AREL ® ARW.450+4,5 450 AMPER MOBİL TİP KAYNAK MAKİNASI KULLANIM KILAVUZU TSE EN ISO 9001:2000 AREL Dizel Kaynak Makinesi satın aldığınız için teşekkür ederiz. Bu kılavuz, AREL Dizel Kaynak Makinesi kullanma ve bakım bilgilerini içerir. - Bu kılavuzun basımı sırasındaki en son üretim bilgileri esas alınarak hazırlanmış olup AREL ARÇAĞ ELK. MAK. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ, hiçbir uyarıda bulunmadan ve hiçbir yükümlülük altına girmeden herhangi bir zamanda gerekli gördüğü değişiklikleri yapma hakkını saklı tutar. - Bu kılavuzun hiçbir bölümü yazılı izin alınmadan yeniden basılamaz ve çoğaltılamaz. - Dizel Kaynak Makinesini yüksek verimle, ekonomik ve güvenli kullanabilmek için kullanım kılavuzunu dikkatle okuyun. - Kullanım kılavuzu Dizel Kaynak Makinenizin ayrılmaz bir parçası olarak düşünülmeli ve makinenin başka bir şahsa satılması halinde kılavuz makine ile birlikte verilmelidir. - Dizel Kaynak Makinesi sadece tasarım amacına ve etiket gücüne uygun koşullarda kullanılmalıdır. - Yetkili servis dışında yapılan müdahalelerden doğacak hasar ve arızalar garanti kapsamı dışındadır. - Dizel Kaynak Makinesinin bakımı müşterinin sorumluluğu altındadır. - Dizel Kaynak Makinesinin onarımı için AREL servisleri yetkilidir. Eğer herhangi bir sorunla karşılaşırsanız veya kaynak makinesi hakkında sorularınız olursa, bir AREL servisine başvurunuz. AREL Yetkili Servislerini kılavuzunuzun arkasındaki listede bulabilirsiniz. Makinenin Garanti Belgesi kullanım kılavuzunun arkasında bulunmaktadır. Garanti Belgesi ibraz edilmeksizin talep edilecek hizmetler garanti dışı olarak değerlendirilecek ve ücreti karşılığı verilecektir. NOT 14 Mart 2003 tarihinde yayımlanan “Sanayi Bakanlığı 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” da tüketicinin tanımı aşağıdaki şekilde yapılmıştır. “Tüketici; bir mal veya hizmeti, ticari veya mesleki olmayan amaçlarla edinen, kullanan veya yararlanan gerçek ya da tüzel kişiyi” ifade eder. UYARI Eğer kılavuz içindeki talimatlara uyulmaz ise maddi hasarlara yol açılabilir, insan sağlığına ve çevreye zararlı olabilir. DİKKAT Kaynak Makinesini teslim aldığınızda sağlam ve eksiksiz olup olmadığını kontrol edin. Kullanım Kılavuzunu dikkatle okumadan, bütün çalıştırma, kontrol işlemlerini öğrenmeden ve elektrik tesisatının güvenli olduğundan emin olmadan kaynak makinenizi çalıştırmayınız. NOT Bu kılavuz kaynak makinesinin çalıştırılması ve bakımı ile ilgili faydalı bilgiler içerir. Anlayamadığınız bir sorunla karşılaştığınız zaman bir AREL Yetkili Servisine danışın ve yardımını talep edin. Kullanım ömrü 10 yıldır. I GÜVENLİK Dizel Motor İçin; 1.a) Bakım ve arıza giderme işlemlerini yapmadan önce; eğer çalışmak zorunda değilse; motoru kapatın. 1.b) Egzoz gazı sağlığa zararlıdır. Motoru açık alanda çalıştırınız. Eğer kapalı alanda çalıştırmanız gerekiyorsa, bulunduğunuz ortamın iyice havalandığından emin olunuz, egzoz gazının yanmaz bir hortum ile dışarı atılmasını sağlayınız. 1.c) Kaynak yapma esnasında veya motor çalışırken yakıt ilave etmeyiniz. Yakıt ikmali esnasında sıçrayan dizel yakıt kızgın kaynak arkı veya dizel motorun sıcak parçalarına temas ettiğinde alev alabilir. Bu yüzden dizel motor kapalı ve soğukken yakıt ikmali yapınız. Çalışmaya başlamadan önce makine üzerine sıçrayan yakıtı temizleyiniz. 1.d) Ellerinizi, saçlarınızı ve kıyafetlerinizi fan, V-kayış ve benzeri döner dizel motor elemanlarının yakınlarında tutmayınız, güvenlik bariyerlerini kaldırmayınız. Eğer yapılacak bakım güvenlik bariyerlerini kaldırmak gerektiriyorsa, son derece dikkatli olunuz. Bakım esnasında dizel motorun çalışması gerekmiyorsa, akü kutup başı kablolarını sökünüz. 1.e) Dizel motor sıcakken radyatör kapağını açmayınız, aksi taktirde basınçlı sıcak su üzerinize sıçrayarak yaralanmanıza sebep olabilir. El ektrik ve manyetik alan tehlikeli olabilir. 2.a) Dizel kaynak makinesi çalışırken elektrik ve manyetik alan oluşturur ve bilinen ya da bilinmeyen zararları olabilir. 2.b) Kaynak yaparken maruz kalınacak elektrik ve manyetik alanı minimuma indirmek için: - Kaynak ve şase kablolarını bir araya getirerek bantla sabit kalmalarını sağlayınız. - Kaynak kablosunu asla vücudunuza sarmayınız. - Kaynak ve şase kablolarının arasında durmayınız. - Şase kablosunu kaynak yapılacak parça üzerine, kaynak yapılacak noktaya mümkün olan en yakın mesafede yerleştiriniz. - Dizel kaynak makinesinin çok yakınında çalışmamaya dikkat ediniz. II GÜVENLİK Elektrik çarpması öldürebilir. 3. Dizel kaynak makinesi üzerinde bulunan kaynak ve şase kablosu terminallerine, elektrot ve şase penselerinin iletken yüzeylerine, kontrol panelinde bulunan yardımcı jeneratör çıkış prizine asla çıplak elle dokunmayınız. Üzerinde herhangi bir delik olmadığından emin olduğunuz yalıtkan bir eldiven kullanınız ve kıyafetlerinizin ıslak olamamasına dikkat ediniz. Vücudunuzun herhangi bir noktasındaki çıplak teninizi asla yukarıda bahsedilen noktalara temas ettirmeyiniz. Ark ışınları yakabilir. 4.a) Kaynak anında oluşan ark ışınları ve sıçrayan kızgın metal parçalar, gözlerinize zarar verebilir, teninizde yanıklara sebep olabilir. Bundan korunmak için yanmaz koruyucu kıyafetler giymeli ve zararlı kaynak ışınlarını geçirmeyecek özellikte kaynak maskesi kullanmalısınız. 4.b) Ayrıca kaynak yapılacak alanın yakınındaki insanları kaynak alevine bakmamaları ve sıçrayacak kızgın kaynak kıvılcımlarından korunmaları konusunda uyarınız. Du man ve gazlar tehlikeli olabilir. 5 .a) Kaynak yaparken sağlığa zararlı duman ve gazlar oluşabilir, bunları s olumayı engelleyiniz. Kaynak yaparken kafanızı oluşan dumanın içine s okmayınız. Kaynak yapılan ortamda yeterli havalandırmanın s ağlandığından ve oluşacak gazlar ve dumanın dışarı veya yeterince u zağa atıldığından emin olunuz. 5 .b) Bazı özel kaynak elektrotlarının oluşturacağı gazlar ve duman sağlık için daha çok t ehlike yaratabilir, bunları kullanırken daha çok dikkat gösteriniz ve elektrot üreticisinin b elirlediği güvenlik önlemlerine mutlaka uyunuz. Klorlanmış hidrokarbon buharının ( genellikle temizlik maddelerinin veya spreylerin oluşturabileceği) bulunduğu o r t a m l a r d a k a y n a k y a p m ayınız. Aksi taktirde ısı ve kaynak ışınlarının bu buharla r eaksiyona girmesi neticesinde zehirli gazlar meydana gelebilir. III GÜVENLİK Ark kıvılcımları yangın ve patlamaya sebep olabilir. Kaynak yaparken oluşacak ark kıvılcımları ve kızgın metal yangın veya patlamaya yol açabilir, kaynak yapacağınız alandaki yanıcı ve patlayıcı maddeleri uzaklaştırın. Eğer bu mümkün değilse kaynak yapılacak alandaki yanıcı ve patlayıcı maddelerin üzerlerini yanmaz bir malzemeyle örterek veya kaplayarak koruma altına alınız. Kaynak yaparken yanınızda mutlaka bir yangın söndürücü bulundurunuz. Kaynak yapmadığınız anlarda şase ve kaynak penselerinin birbirlerine deymediğinden emin olunuz, eğer bir temas varsa aşırı ısı oluşur ve bu da yangına sebebiyet verebilir. İçinde yanıcı, patlayıcı madde bulunan veya önceden bulunmuş olan kaplara kaynak yapmayınız, aksi taktirde bir patlama meydana gelebilir. Çukur, oyuk cisimlerin içinde kaynak yapmadan önce iyice havalandırın, aksi taktirde bir patlama meydana gelebilir. Kaynak yapılırken oluşan ark kıvılcımları ve sıcak metal sıçrayabilir, bu yüzden yanmaz eldiven ve kıyafetler, yüksek boğazlı yanmaz botlar giyiniz gözlerinizi ve saçlarınızı koruyacak maske kullanınız. Şase kablosunu kaynak yapacağınız noktaya mümkün olan en yakın yere sabitleyiniz, mesafe uzadıkça akımın geçeceği ve buna bağlı olarak yangın riski artacaktır. IV İÇİNDEKİLER Giriş..............................................................................................................................I Güvenlik...................................................................................................................II-IV Genel Tanımlar............................................................................................................1 Dizel Motor........................................................................................................1 Alternatör...........................................................................................................1 Yardımcı Jeneratör............................................................................................1 Çalışma Prensipleri......................................................................................................2 Yardımcı Jeneratör Alternatörü Çalışma Prensipleri.........................................2 Kaynak Alternatörü Çalışma Prensipleri............................................................2 Teknik Özellikler........................................................................................................3-7 Dizel Motor........................................................................................................3 Alternatör...........................................................................................................3 Yardımcı Jeneratör............................................................................................4 Akuplasyon........................................................................................................4 Kontrol Paneli.....................................................................................................4 Kaporta Aksamı.................................................................................................5 Yakıt Deposu.....................................................................................................5 Aksesuarlar........................................................................................................6 Kalite..................................................................................................................6 Çalıştırma..................................................................................................................7-8 Yedek Parça Listesi...............................................................................................9-10 Diyagramlar...........................................................................................................11-13 Pano Malzemeleri.........................................................................................11 Oto Elektrik Devre Şeması...........................................................................12 Diyot Bağlantı Şeması..................................................................................13 Tamir ve Bakım.....................................................................................................14-16 Düzenli Kontroller.........................................................................................14 Arıza Bulma Çizelgesi..................................................................................15 Garantili Tamir ve Bakımlarda Yapılan İşler ................................................16 Garanti Belgesi......................................................................................................17-18 Semboller...................................................................................................................19 Kalite.....................................................................................................................20-22 AREL DİZEL KAYNAK MAKİNLERİ GENEL TANIMLAR AREL Dizel Kaynak Makinesi alternatörleri döner alanlı, fırçasız sistem, uyartım jeneratörlü olarak sağlam yapıları ile ağır hizmet koşullarında uzun yıllar hizmet verecek şekilde tasarlanmıştır. Çeşitli dizel kaynak makinesi modellerinde uygun güçte dizel motorlar kullanılmakta olup diğer bütün aksam çoğunlukla AREL LTD. ŞTİ.’nin kendi bünyesinde imal edilmektedir. DİZEL MOTOR Dizel motorun çalıştırma paneli pano kısmında yer almaktadır. Dizel motorun hararet göstergesi, yağ göstergesi, yakıt göstergesi, kontak anahtarı, şarj uyarı lambası, ön ısıtma lambası kontrol panelinin alt sol tarafında yer almaktadır. Motorun alarm koruma üniteleri kontrol panelinde yer almaktadır. ALTERNATÖR Dizel kaynak makineleri 1 adet kaynak alternatörünün uygun güç ve devirdeki dizel motor ile birbirlerine monoblok bağlantısı ile meydana gelmiştir. Alternatörün uyartım sistemleri arka bölümde yerleştirilmiş olup ana sargıdan ayrı olarak çalışırlar. Alternatörün rotorları 16 kutup imal edilmiş olup 1.500 devirde çalıştığında 200 Hz. frekansta alternatif akım üretir. Alınan yüksek frekanslı alternatif akım şok trafolardan seri olarak geçirilip köprü diyotlarla doğru akıma çevrilir. Meydana gelen DC akım yaklaşık 1600 Pulse’dan oluşur ve akım yollarındaki hava aralıklı şokların da yardımıyla son derece rahat kesiksiz, sıçratmasız kaynak yapma imkanı sağlar. YARDIMCI JENERATÖR 4,5 KVA gücünde, tek faz (monofaze) 50 Hz, 23 Amper kapasitede,220 volt fırçasız sistem bağımsız senkron alternatördür. Alternatör voltaj regülasyonu ± %5’tir. Yardımcı jeneratör alternatörü fırçasız sistem olup uyartım sistemleri diyotlu kondansatör deşarjlıdır. Alternatör 4 kutupludur ve 1.500 D/dak ‘da tahrik edildiğinde 50 Hz. frekansta alternatif akım üretir. Yardımcı jeneratör alternatörünün rotor-stator paketleri ana kaynak alternatörü ile aynı mil üzerinde bulunmaktadır. Yardımcı jeneratör alternatörü ile ana kaynak alternatörü arasında elektriksel bir bağ yoktur ve birbirlerinden bağımsızdırlar. Bu yüzden kaynak yapılırken yardımcı jeneratör etkilenmez. 1/22 AREL DİZEL KAYNAK MAKİNLERİ ÇALIŞMA PRENSİPLERİ YARDIMCI JENERATÖR ALTERNATÖRÜ ÇALIŞMA PRENSİPLERİ Yardımcı jeneratör alternatörü, kaynak alternatöründen bağımsız olarak, kaynak alternatörünün rotoruyla aynı mil üzerinde yer almaktadır. 4 kutuplu, 1.500 D/dak’da 50 Hz. frekansta, 220 Volt alternatif akım üretmek üzere tasarlanmış 4,5 KVA gücünde bir senkron alternatördür. İkaz sistemi fırçalı olmayıp, rotor sargılarındaki diyotlar kullanılarak kondansatör deşarjlı olarak üretilmiştir. KAYNAK ALTERNATÖRÜ ÇALIŞMA PRENSİPLERİ Sistem 2 ayrı rotor ve statordan oluşmaktadır. Alternatör tanımlamalarında olduğu gibi tamamen fırçasız sistemde imal edilmişlerdir. Alternatörler 16 kutup olarak imal edildiğinden 1.500 devir altında çalışırken 200 Hz. frekansta alternatif akım üretir. Tam dalga doğru akıma çevrildiğinde 1600 pulse’lık bir doğru akım elde edilmektedir. İdeal kaynak voltajının 72 volt olduğu düşük amperde yapılacak kaynağın 22 volt olduğu düşünülürse sistemde diyot girişinden önce konan trifaze hava aralıklı şoklar ile kaynak akımının düşük değerlere inebilmesi sağlanmıştır. Kaynak makinesinin boş voltajı uyartım ikaz sargılarına verilen reosta kontrollü 12 volt ile sağlanır. Kaynak akımının kontrolü sistemin diyot tablasında montajlı olan trafo ve köprü diyotla ile yapılır. Sistemin işleyişi makine en düşük 40 amper kaynak yaparken AC akım yolundaki bir trafo ile hat akımı geçirilerek 60 volt olarak AC akım elde edilir. Bu voltaj kare diyotla doğru akıma çevrilerek pano üzerinde amper ayar reostalarına gönderilir. Reosta üzerinde gelen DC akım ayarlanarak geri uyartım ana sargılarına gönderilir. Böylece sistem boşta sabit gerilimini aküden kontrollü olarak kaynak anında akım ayar reostasından ayarlanarak çalışmasını sürdürür. 2/22 TEKNİK ÖZELLİKLER AREL Kaynak jeneratörleri direkt akupleli, şase, pano montajlı olup Yüksek Frekans alternatörlerden diyotla doğru akım elde edilmektedir. Akım ayarı kademesiz yapılmakta olup istenildiğinde rumut kontrol ünitesi ile kaynak mahallinden akım ayarı yapılabilir. Motor Koruma devresi mobil jeneratörlerde standart olarak takılmış olup 250-300 amper kaynaklarda uygulaması mümkün değildir. 1-) DİZEL MOTOR : 52 HP, 3 silindir, 1500 D/dak., YAVUZ marka, 3104G tipte, 4 zamanlı su soğutmalı dizel motor. Jeneratör tipi volanlı, SAE 3 volan muhafazalı, 12 volt akü marşlı. • 1500 devirde 56 HP • Özgül yakıt sarfiyatı 163 gram / HP.saat • Özgül yağ sarfiyatı 0,8 gr/HP. Saat • Yağ kapasitesi 8,5 Lt • Silindir hacmi 3,9 Lt. Dizel motor ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için “Dizel Motor Kullanım ve Bakım Kılavuzuna” bakınız. UYARI Dizel motor çalıştığı zaman bir miktar titreşim ve gürültü oluşturacaktır. Bu nedenle kaynak makinesine uzun süre dokunulduğunda ve çok yakınında uzun süre çalışıldığında sağlık problemleri oluşturabilir. Ayrıca titreşimden dolayı makine üzerine düştüğünde hasara uğrayabilecek eşya koymayınız. 2-) ALTERNATÖR : Fırçasız sistem senkron jeneratör. 16 kutup 200 Hz. yüksek frekanstan diyotlarla doğrultmalı doğru akım çıkışlı çıkışları trifaze şok trafolarla tam düzgün hale getirilmiş, trafoların hava aralıklı olması kaynak anında düzenli ARK sağlamıştır. (Selülozik ve diğer elektrotlarda kesiksiz ve sıçratmasız kaynak imkanı) • 450 Amp. / %60 yükte • 400 Amp. / %100 yükte • ∅ 10 mm çapa kadar karbon elektrot eritebilme kapasitesi • Açık devre voltajı için 40 – 90 Volt arası kademesiz voltaj ayarı • Kaynak akımı için kademesiz amper ayarı (40-250 / 100-450 Amp.) 3/22 3-) YARDIMCI JENERATÖR : 4,5 KVA, 1 faz 50 Hz, 20 Amp.,220 volt fırçasız sistem bağımsız senkron alternatör. (Diyotlu kondansatör deşarjlı 4 kutup 1500 D/dak ) Yardımcı jeneratörün rotor-stator paketleri ana mil üzerinde ± %5 kendinden voltaj regüleli olarak bulunmaktadır. Kaynak anında kaynak akımından etkilenmeyen bağımsız alternatör. 4-) AKUPLASYON: Dizel motor ve alternatör SAE 3 Akuple döküm parçasıyla hatasız bir şekilde direkt akuple olarak bağlı olup elektrojen gurup şase üzerine titreşim giderici lastik takozlalar montajlanmıştır. (Kaynak alternatörü çift yatak) 5-) KONTROL PANELİ : Cihazın panosu üzerinde çeşitli maksatlarla uyarı lambaları ve alarm sistemi kurulmuştur. Sistem üzerinde ayrıca motor fonksiyonlarını kontrol eden AREL üretimi koruma cihazı vardır. Bu cihaz dizel motorun Şarj – Yağ devri – Aşırı hararet – Mazot bitti fonksiyonlarını kontrol eder. Yukarıda sayılanlardan herhangi birisinde problem varsa kontak açıldıktan 15 saniye sonra motoru durdurarak sesli ikaz verir. Motorun hangi sebeple durduğu koruma cihazlarının üzerindeki led lambaların yanık kalmasından anlaşılabilir. Kontak anahtarı kapatıldığında sistem kendini resetler. UYARI Kontrol panelinin altında bulunan çıkıntılar gibi kaynak makinenizin üzerinde bulunan çıkıntıları yukarı ulaşmak amacıyla basamak olarak kullanmayınız. Motor için: Kontak anahtarı, şarj uyarı lambası, ısıtıcı uyarı lambası, yağ, hararet, mazot göstergeleri, 12 volt sistem sigortası, Ayrıca dizel motorun çalışma saati ve aşırı hararetten, yağ devri, şarj, mazot arızalarında otomatik olarak durduran motor koruma devresi standart olarak takılmaktadır. Kaynak için: Kaynak voltajını ve akımını gösteren voltmetre, ampermetre, boş voltajını ayarlayan reosta (40-90v), kaynak akımını ayarlayan reosta (kademesiz), şase pense çıkış terminalleri, Rumut kontrol seçici anahtarı, remote kontrol prizi, generatör kaynak seçici anahtarı, ve kaynak akımı seçici şalteri (40 – 250 amper 100 – 450 amper arası) Yardımcı Jeneratör için: Bir adet monofaze çıkış prizi, kontrol lambası, voltmetre, ampermetre ve otomatik sigortası pano üzerinde montajlıdır. 4/22