ANTİDOT TEDAVİLERİ VE YENİ YAKLAŞIMLAR Prof. Dr. Ayşegül Bayır Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı ANTİDOT  Bir başka ilaç veya toksinin toksikokinetiğini veya toksikodinamiğini degiştirerek (fizyolojik, mekanik, kimyasal) etkisini azaltan veya geri çevirebilen (nötralize eden) ilaç, şelatör veya kimyasal madde.  WHO’a göre: Spesifik bir xenobiotiğin toksik etkisini veya etkilerini nötralize etmek, ortadan kaldırmak için kullanılan tedavi edici maddeler.  Antididonai: Yunanca 'karşı verilen' anlamında  Antik Yunanlarda İ.Ö. 185-135 Nicander Kolofana 'Aleksifarmaka' adlı kitabında antidotlardan bahsetmiştir.  pontius-sky (opium, bazı bitkiler ve kurutulup toz haline getirimiş yılan dahil 54 farklı maddeden oluşan madde)  Daha sonra sadece analjezik ve sedatif etkisi olmasına rağmen teryak adı verilen madde yüzyıllarca antidot olarak kullanıldı.  I.Ö. 72-23 yıllarında Pliny II tarafından süt üniversal antidot olarak tanımlandı.  Ibni Sina (Avicenna 980-1037) bitkisel, hayvansal ve mineral kaynaklı çoğu antidot olarak kullanılan 812 ilaç tanımladı.  1846 'da Garrod strychnine, aconitine, hydrocyanic acid ve bir çok potent toksin ile birlikte aktif kömür verilen hayvanların toksik etkiden korunabildiğini buldu.  Aktif Kömür: Üniversal Antidot İDEAL ANTİDOT  Toksine spesifik  Yan etkisi az  Uygulanması kolay  Kolay temin edilebilir  Ucuz MEKANİK ETKİLİ ANTİDOTLAR Toksinin emilimini engelleyen antidotlar! Absorbsiyon - Aktif kömür Kaplama - Süt ve yumurta karışımı Çözünme - Karbolik asidin %10 alkol veya glisin ile çözünmesi AKTİF KÖMÜR  Yüksek karbon içeren maddelerin (örneğin tahta) çok yüksek ısıda yakılması ile elde edilen siyah, kokusuz toz.  Kömür, daha sonra, kömür parçacıkları üzerinde yüzey alanını ve mevcut bağlama alanlarını artırmak için çok sayıda delik ve aralık oluşturan özel bir işlemle "aktive" edilir.  Bir çay kaşığı aktif kömür yaklaşık bir futbol sahası büyüklüğünde yüzey alanına sahiptir.  Bağırsakta ilaç-toksinleri adsorbe ederek vücuda alınmasını engeller.  Tek doz kullanımda bir yaş altında 10-25 gr (0.5-1 gr/kg), 1- 12 yaş arası 25-50 gr (0.5-1 gr/kg), 12 yaş üzerinde 25-100 gr (1-2 gr/kg)  Multi doz kullanımda 13 yaşa kadar 10-25 gr ilk dozu takiben 2-4 saatte bir 1-2 gr/kg, 13 yaş ve üzerinde 50-100 gr ilk dozu takiben saat başı 12.5 gr veya 2 saatte bir 25 gr veya 4 saatte bir 50 gr Multi Doz Aktif Kömürün Etkili Olduğu İlaçlar/Toksinler Carbamazepine Dapsone Digitoxine Disopyramide Nadolol Phenobarbital Phenylbutazone Pheytoine Piroxicam Quinine Salicylates Sotalol Teophylline Uzun salınımlı ilaçlar Enterik kaplı ilaçlar KİMYASAL ANTİDOTLAR  Toksinin kimyasal yapısını değiştirerek nontoksik bileşenlere çevirirler.  Siyanid, Na-thiosulphate tarafından nontoksik thiocyanate'a çevrilir. TOKSİN/İLAÇ A N T İ D O T Asetaminofen (APAP)-Parasetamol N-Asetilsistein (NAC) Heparin Protamin Sülfat Civa, kadmiyum, bizmut, arsenik Dimerkaprol Sodyum nitroprussid, siyanür Hidroksikobalamin Kurşun Penisilamin, dimerkaprol, Ca-disodyum EDTA Altın, bakır Penisilamin Demir Deferoksamin