Aliran berubah lambat laun bbanyakk tterjjaddii akkiibbatt passang surut di muara saluran atau aakkiibbaatt aaddaannyyaa bbaanngguunnaann--bbaanngguunnaann air atau pasang surut air laut tteerruuttaammaa ppaaddaa ssaaaatt bbaannjjiirr aakkaann berpengaruh sampai ke hulu dan atau ke hilir. AAlliiran bberubbahh llammbbatt llaun yang terjadi akibat perubahan elevasi ppermmukkaann aiir ddii ujjunng hhullu attau ujjunng hilirnya ini sangat tergantung pada kkeddallammann kkriittiiss ddann kkeddallammann nnormmall yang telah dibahas dalam modul 2 dan mmodduull 33. OOlleehh kkaarreennaa iittuu ppeerrssaammaaaann aliran kritis dan aliran seragam akan mmuunnccuull ddii mmoodduull 44 iinnii. ((11)) MMeennjjeellaasskkaann kkoonnsseepp aalliirraann bbeerruubbaahh lambat laun akibat perubahan dasar ssaalluurraann ddaann aaddaannyyaa bbaanngguunnaann aaiirr ddii hhuulluu maupun di hilir. (2) Memberi contoh fenomena aliran berubah lambat laun agar mahasiswa dapat memperkirakan profil permukaan air. (1) Penggunaan konsep aliran berubah llambbatt llaun. (2) Penjelasan fenomena aliran berubah lambat laun dan contoh ppenggggunaannyya. ☻ TTujjuan PPembbellajjaran UUmum Setelah membaca modul ini mahasiswa memahhamii ffenomena alliiran bberubbahh llambbatt laun ☻ Tujuan Pembelajaran Khusus Setelah mempelajari modul ini mahasiswa dapat memilih persamaan yang akan digunakan untuk perhhiittungan alliiran bberubbahh llambbatt llaun. A. Asumsi Dasar Tegangan geser yang bekerja pada dasar salluran padda ttiiap penampang ddapatt ddiittenttukkan dengan menerapkan perumusan tekanan untuk alliiran seragam : 2 V τ = ρg (4.1) b CC jjuuggaa bbeerrllaakkuu uunnttuukk aalliirraann bbeerruubbaahh llaammbbaatt llaauunn.. Ini berarti : Kehilangan energi pada suatu penampang di ddallam alliiran bberubbahh llambbat llaun addallahh sama dengan kehilangan energi pada suatu penampang ddii ddallam alliiran seragam yang mempunyaii kecepatan rata-rata dan jari-jari hidrolik sama ddengan VV ddan RR ddiiddallam alliiran bberubbahh llambbat laun. PPersamaan - persamaan n2V 2 Manning : i = ((44..22)) f RR4 3 V 2 Chezy : i = f CC2RR ((44.33)) Juga berlaku untuk aliran berubah lambat laun. BB. AAssuummssii LLaaiinn ((aa)) KKeemmiirriinnggaann ddaassaarr ssaalluurraann kkeecciill :: (1) Kedalaman aliran vertikal dan tegak lluurruuss aalliirraann aaddaallaahh ssaammaa d = y ((2)) Faktor koreksi tekanan cos θ =1 (3) Tidak terjadi pemasukan udara ((b)) Saluran berppenammppangg pprismmatis. ((cc)) PPeemmbbaaggiiaann kkeecceeppaattaann ddaallaamm ppeennaammppaanngg saluran adalah pasti sehingga α tetap. (d) Faktor hantaran K dan faktor penampang z merupakan fungsi exponensial dari kedalaman aliran h. ((ee)) KKooeeffiissiieenn kkeekkaassaarraann ttiiddaakk tteerrggaannttuunngg ppaaddaa kedalaman aliran dan tetap disepanjang aalliirraann.