T.C. ĐNÖNÜ ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ TÜRKÇE EĞĐTĐMĐ ANA BĐLĐM DALI TÜRKÇE ÖĞRETMENLĐĞĐ BĐLĐM DALI “100 TEMEL ESER”DE 6, 7 VE 8. SINIFLAR ĐÇĐN ÖNERĐLEN ORTAK KĐTAPLAR ÜZERĐNE BĐR ARAŞTIRMA YÜKSEK LĐSANS TEZĐ Bahar DOĞAN Malatya- 2011 T.C. ĐNÖNÜ ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ TÜRKÇE EĞĐTĐMĐ ANA BĐLĐM DALI TÜRKÇE ÖĞRETMENLĐĞĐ BĐLĐM DALI “100 TEMEL ESER”DE 6, 7 VE 8. SINIFLAR ĐÇĐN ÖNERĐLEN ORTAK KĐTAPLAR ÜZERĐNE BĐR ARAŞTIRMA YÜKSEK LĐSANS TEZĐ Bahar DOĞAN Danışman: Prof. Dr. Songül TAŞ Malatya- 2011 KABUL VE ONAY SAYFASI T.C. Đnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Türkçe Öğretmenliği Bilim Dalı Bahar Doğan tarafından hazırlanan “‘100 Temel Eser’de 6, 7 ve 8. Sınıflar Đçin Önerilen Ortak Kitaplar Üzerine Bir Araştırma” başlıklı bu çalışma, 09. 06. 2011 tarihinde yapılan sınav sonucunda başarılı bulunarak jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Adı Soyadı Đmza Başkan: Üye (Tez Danışmanı): Üye : Üye : Üye : O N A Y ……/…../2011 Prof.Dr.Sebahattin ARIBAŞ Enstitü Müdürü ONUR SÖZÜ Prof. Dr. Songül TAŞ’ın danışmanlığında yüksek lisans tezi olarak hazırladığım “100 Temel Eser”de 6, 7 ve 8. Sınıflar Đçin Önerilen Ortak Kitaplar Üzerine Bir Araştırma başlıklı bu çalışmanın bilimsel ahlâk ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın tarafımdan yazıldığını ve yararlandığım bütün yapıtların hem metin içinde hem de kaynakçada yöntemine uygun biçimde gösterilenlerden oluştuğunu belirtir, bunu onurumla doğrularım. Bahar DOĞAN ii ÖN SÖZ Çalışmanın her alanında desteğini hiSSettiğim, bilgi ve tecrübelerini benimle paylaşan danışmanım ve hocam Sayın Prof. Dr. Songül TAŞ’a, çalışma süresince benden değerli görüşlerini esirgemeyen Bölüm hocalarıma, bana çalışma ortamı sağlayan iş arkadaşlarıma ve yaptığım her işte beni destekleyen aileme çok teşekkür ederim. Bahar DOĞAN iii ÖZET 100 TEMEL ESER”DE 6, 7 VE 8. SINIFLAR ĐÇĐN ÖNERĐLEN ORTAK KĐTAPLAR ÜZERĐNE BĐR ARAŞTIRMA DOĞAN, Bahar Yüksek Lisans, Đnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Türkçe Öğretmenliği Bilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Songül TAŞ Haziran- 2011, IX+360 sayfa Bu araştırmada Millî Eğitim Bakanlığı tarafından ilköğretim öğrencileri için tavsiye edilen “100 Temel Eser”de yer alan çocuk hikâyeleri ve romanlarının eleştirel bir gözle değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma kapsamında amaçsal örnekleme yöntemlerinden ölçüt örneklem kullanılarak 100 Temel Eserden Türkçe Dersi Öğretmen Kılavuz Kitaplarında (MEB) 6, 7 ve 8. sınıflarda ortak önerilen hikâye ve roman türünde 10 (on) eser örneklem olarak seçilmiştir. Araştırmada verilerin analizi için betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Eserler, önceden araştırmacı tarafından belirlenen ölçütler ve hikâye/roman çözümlemeleri ışığında değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda söz konusu eserlerden beşinin (Hep O Şarkı ve Barbaros Hayrettin Geliyor, Đnsan Ne ile Yaşar, Dede Korkut Hikâyeleri, Mesnevi’den Hikâyeler) çocuk edebiyatı kitaplarında yer alan biçim, içerik özelliklerine ve programda yer alan genel amaçlar ile okuma metinlerinde bulunması gereken özelliklere uygun olmadığı tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara dayalı olarak çeşitli önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Sözcükler: 100 Temel Eser, Tutarlılık, Đlköğretim Türkçe Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabı iv ABSTRACT A RESEARCH ON COMMON BOOKS SUGGESTED FOR THE 6th, 7th and 8th CLASSES IN THE 100 BASIC WORKS DOĞAN, Bahar Master of Education, Inonu University Institute of Educational Sciences, Department of Turkish Education Advisor: Prof. Dr. Songül TAŞ June – 2011, IX+360 pages In this study, evaluating aimed to was children tales and novels from the “100 Basic Works” in a critical way, which are suggested by the National Educational Ministry for the primary education. For this reason survey model is used. Within the scope of this research, with the help of the sample criteria method, which is one of the teleological sampling methods, 10 basic works including tales and novels are chosen as samples from the “100 Basic Works”, which are suggested as common books for the 6th, 7th, and 8th claSSes in Turkish course teachers guidebook. For the analysis of the datas, descriptive analysis method is used. Selected works are evaluated by means of researcher’s predetermined questions and information obtained from the tale/novel analysis. At the end of the research it is determined that, five books (Hep O Şarkı, Insan Ne ile Yasar, Barbaros Hayrettin Geliyor, Dede Korkut Hikayeleri and Mesnevi’den Hikyeler) from selected works are not properly written, when style and content propertiers of children’s literature are taken into consideration. Morover, these two works is not compatible with the general purpose of the “100 Basic Works” and the properties of a reading text that should have. Keywords: 100 Basic Works, Cohorence, Primary education Turkish course teachers guidebook v ĐÇĐNDEKĐLER KABUL VE ONAY SAYFASI ----------------------------------------------------------------- Đ ÖN SÖZ ------------------------------------------------------------------------------------------ ĐĐĐ ÖZET -------------------------------------------------------------------------------------------- ĐV ABSTRACT -------------------------------------------------------------------------------------- V TABLOLAR LĐSTESĐ ------------------------------------------------------------------------- ĐX GĐRĐŞ --------------------------------------------------------------------------------------------- 1 1.1. PROBLEM DURUMU -------------------------------------------------------------------- 1 1.2. AMAÇ ----------------------------------------------------------------------------------- 2 1.3. ÖNEM ----------------------------------------------------------------------------------- 3 1.4. VARSAYIMLAR ------------------------------------------------------------------------- 5 1.5. SINIRLILIKLAR ------------------------------------------------------------------------- 6 2. KURAMSAL BĐLGĐLER VE ĐLGĐLĐ ARAŞTIRMALAR --------------------------- 7 2.1. KURAMSAL BĐLGĐLER ------------------------------------------------------------ 7 2.1.1. Çocuk ve Çocuk Edebiyatı ----------------------------------------------------- 7 2.1.2. Çocuk Kitaplarında Bulunması Gereken Nitelikler Nelerdir? ------------- 12 2.1.3. Çocuk Edebiyatı Açısından Roman ve Hikâye Çözümlemesi ------------- 14 2.1.4. Eserlerin Türkçe Öğretim Programı Açısından Đncelenmesi -------------- 19 2.1.5. Tutarlılık ------------------------------------------------------------------------- 22 2.1.6. “100 Temel Eser” ile Đlgili Genel Değerlendirme--------------------------- 23 2.2. ĐLGĐLĐ ARAŞTIRMALAR --------------------------------------------------------- 32 3. YÖNTEM ---------------------------------------------------------------------------------- 36 3.1. ARAŞTIRMANIN MODELĐ ------------------------------------------------------------- 36 3.2. EVREN VE ÖRNEKLEM ---------------------------------------------------------------- 37 3.3. VERĐLERĐN TOPLANMASI ------------------------------------------------------------- 38 3.4. VERĐLERĐN ANALĐZĐ ------------------------------------------------------------------ 38 4. ROMANLARIN ĐNCELENMESĐ ------------------------------------------------------ 40 4. 1. GÜMÜŞ KANAT (CAHĐT UÇUK) ------------------------------------------------------ 40 4.1.1. Eserin Đçerik Çözümlemesi ---------------------------------------------------- 40 4.1.2. Biçim Çözümlemesi ve Özgünlüğü ------------------------------------------- 56 4.1.3. Anlama ve Anlatma Becerisine Katkısı / Dil ve Anlatım ------------------ 58 4.1.4. Eserin Đlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı Açısından Đncelenmesi -------------------------------------------------------------------- 66 vi 4.1.5. Eserin Tutarlılık Açısından Đncelenmesi ------------------------------------- 67 4. 2. HEP O ŞARKI (YAKUP KADRĐ KARAOSMANOĞLU) -------------------------------- 69 4.2.1. Eserin Đçerik Çözümlemesi ---------------------------------------------------- 69 4.2.2. Biçim Çözümlemesi ve Özgünlüğü ------------------------------------------- 84 4.2.3. Anlama ve Anlatma Becerisine Katkısı/ Dil ve Anlatım ------------------- 86 4.2.4. Eserin Đlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı Açısından Đncelenmesi -------------------------------------------------------------------- 93 4.2.5. Eserin Tutarlılık Açısından Đncelenmesi ------------------------------------- 95 4. 3. OSMANCIK (TARIK BUĞRA) --------------------------------------------------------- 96 4.3.1. Romanların Đçerik Çözümlemesi ---------------------------------------------- 96 4.3.2. Romanların Biçim Çözümlemesi ve Özgünlüğü ---------------------------108 4.3.3. Eserin Anlama ve Anlatma Becerisine Katkısı/ Dil ve Anlatım----------110 4.3.4. Eserin Đlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı Açısından Đncelenmesi -------------------------------------------------------------------117 4.3.5. Eserin Tutarlılık Açısından Đncelenmesi ------------------------------------118 4. 4. YAŞLI ADAM VE DENĐZ (ERNEST HEMĐNGWAY) ----------------------------------119 4.4.1. Eserin Đçerik Çözümlemesi ---------------------------------------------------119 4.4.2. Romanın Biçim Çözümlemesi ve Özgünlüğü ------------------------------128 4.4.3. Eserin Anlama ve Anlatma Becerisine Katkısı/ Dil ve Anlatım----------130 4.4.4. Eserin Đlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı Açısından Đncelenmesi -------------------------------------------------------------------137 4.4.5 Eserin Tutarlılık Açısından Đncelenmesi ---------------------------------------138 4. 5. BARBAROS HAYRETTĐN GELĐYOR (FERĐDUN FAZIL TÜLBENTÇĐ) ---------------139 4.5.1 Romanların Đçerik Çözümlemesi -----------------------------------------------139 4.5.2 Romanların Biçim Çözümlemesi ve Özgünlüğü ------------------------------154 4.5.3 Hikâyelerin Anlama ve Anlatma Becerisine Katkısı/ Dil ve Anlatım ------155 4.5.4. Eserin Đlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı Açısından Đncelenmesi -------------------------------------------------------------------164 4.5.5. Eserin Tutarlılık Açısından Đncelenmesi ------------------------------------165 4. 6. BĐTMEYEN GECE (MĐTAT ENÇ) -----------------------------------------------------166 5. HĐKÂYELERĐN ĐNCELENMESĐ -----------------------------------------------------167 5.1 VATAN TOPRAĞI (MÜKERREM KÂMĐL SU) ---------------------------------------167 5.1.1. Eserin Đçerik Çözümlemesi ---------------------------------------------------167 5.2 ĐNSAN NE ĐLE YAŞAR (LEV TOLSTOY) ------------------------------------------201 5.2.1 Eserin Đçerik Çözümlemesi ------------------------------------------------------201 5.2.2. Eserin Biçim Çözümlemesi ve Özgünlüğü ---------------------------------234 5.2.3. Eserin Anlama ve Anlatma Becerisine Katkısı/ Dil ve Anlatım----------235 5.2.4. Eserin Đlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı Açısından Đncelenmesi -------------------------------------------------------------------241 5.2.5. Eserin Tutarlılık Açısından Đncelenmesi ------------------------------------243 5.3. DEDE KORKUT HĐKÂYELERĐ --------------------------------------------------------245 5.3.1. Eserin Đçerik Çözümlemesi ---------------------------------------------------245 5.3.2. Eserin Biçim Çözümlemesi ve Özgünlüğü ---------------------------------318 vii 5.3.3. Eserin Anlama ve Anlatma Becerisine Katkısı/ Dil ve Anlatım----------320 5.3.4. Eserin Đlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı Açısından Đncelenmesi -------------------------------------------------------------------329 5.3.5. Eserin Tutarlılık Açısından Đncelenmesi ------------------------------------331 5.4. MESNEVĐ’DEN HĐKÂYELER ---------------------------------------------------------332 6. SONUÇ VE ÖNERĐLER ----------------------------------------------------------------334 6.1. SONUÇ --------------------------------------------------------------------------------334 6.2. ÖNERĐLER ----------------------------------------------------------------------------340 KAYNAKÇA ----------------------------------------------------------------------------------342 viii