ISLAMIC BANKS BILL 2012 DRAFT LAW Xeerka Baananka Islaamiga ah (Habeynta hawlaha iyo Maamulka bangiyada islaamiga ah) TUSMADA 1 CUTUBKA 1AAD GOGOL-DHIGA XEERKA .................................................... 2 1.1 QODOBKA 1AAD; MAGACA XEERKA:................. ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. 1.2 QODOBKA 2AAD;TAFSIIRKA EREYADDA; ................................................................ 3 1.3 QODOBKA 3AAD: XADKA ADEEGSIGA XEERKA: ....................................................... 5 1.4 QODOBKA 4AAD: MABAADI’DA ASAASIGA AH EE BAANANKA ISLAAMIGA AH: ..... 5 1.5 QODOB 5AAD: HAWLAHA IYO AHDAAFTA BANGIYADA ISLAAMIGA AH: ................ 5 2 CUTUBKA 2AAD: RUQSADSIINTA BANGIYADA ......................................... 6 2.1 QODOBKA 6AAD: SHURUUDAHA RUQSAD SIINTA BAANANKA ISLAAMIGA AH IYO WAX YAALAHA KA REEBAN: ............................................................................................. 6 2.2 QODOBKA 7AAD: CODSIGA RUQSADAHA IYO HUBINTA .......................................... 7 2.3 QODOBKA 8AAD: FIIGA SHATIYADA BAANANKA GANACSIGAERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. 2.4 QODOBKA 9AAD: RUQSAD-SIINTA HAY’ADAHA ..................................................... 8 2.5 QODOBKA 10AAD: ERAYADA KA REEBAN BAANANKA ISLAAMIGA AH. .................... 8 2.6 QODOBKA 11AAD FURASHADA LAAMO CUSUB......................................................... 8 2.7 QODOBKA 12AAD: BURINTA RUQSADAHA .............................................................. 8 3 CUTUBKA 3AAD: LAHAANSHAHA IYO MAAMULKA BANGIYADA ISLAAMIGA AH .............................................................................................................. 9 3.1 QODOBKA 13AAD: ASAASIDA IYO DHISIDA BANGIYADA ISLAAMGA AH: .................... 9 3.2 QODOBKA 14AAD: XADAYNTA LAHAANSHAHA SAAMI RAASAMAAL ..................... 9 3.3 QODOBKA 15 AAD: SAAMIYADA SHISHEEYE: ......................................................... 10 3.4 QODOBKA 16AAD: XIDHIIDH BAAN SHISHEEYE OO UU SAMEYSAN KARO BAAN ISLAAMI AHI. .................................................................................................................. 10 3.5 QODOBKA 17 AAD: RAASAMAALKA AASAASIGA AH EE BAANKA: ........................ 10 3.6 QODOBKA 18 AAD: MAAMULKA BAANKA: ............................................................. 10 3.7 QODOBKA 19 AAD: SIRTA BAANANKA ............................................................... 11 4 CUTUBKA 4AAD: XILKA IYO WAAJIBAADKA MAALIYADEED EE BANGIYADA ISLAAMIGA AH: ................................................................................. 12 4.1 QODOBKA 20AAD: DHIGAALKA BAANKA IYO XADAYNTIISA .................................. 12 4.2 QODOBKA 21AAD: KAYDKA QOONDAYSAN EE BAANKA: ....................................... 12 4.3 QODOBKA 22AAD: HANTIDA DAREERTADA AH: ................................................... 13 4.4 QODOBKA 23AAD: XIDHIIDHKA BAANKA DHEXE IYO BAANANKA ISLAAMIGA AH 13 1) CUTUBKA 5AAD: DAMAANADAHA, FAA’IIDO QAYBSIGA, ISKU BIIRIDDA BANGIYA IYO XAKAMEYNTOODA.................................................... 13 4.5 QODOBKA 24AAD: BIXINTA DAMAANADAHA DAYMAHA IYO HORUMARINTA MAALIYADEED. .............................................................................................................. 13 4.6 QODOBKA 25AAD: FAA’IIDO IYO KHASAARE QAYBSIGA BANGIGA ISLAAMIGA AH: 14 4.7 QODOB 26AAD: ISKU BIIRIDA BANGIYADA: ........................................................... 14 5 CUTUBKA 6AAD: KORMEERKA, BAADHISTA IYO KAANTAROOLIDA, BAANKA SOMALILAND KU LEEYAHAY BANGIYADA ISLAAMIGA AH ..... 15 1 ISLAMIC BANKS BILL 2012 DRAFT LAW 5.1 QODOBKA 27AAD: KORMEEKA BAANKA SOMALILAND KU SAMEEYO BAANANKA ISLAAMIGA IYO HAY’ADAHA MAALIYADEED ................................................................. 15 5.2 QODODKA 28AAD: QAAB XISAABEEDKA BAANKA ISLAAMIGA AH ........................ 15 5.3 QODODKA 29AAD: HANTI DHAWRKA BANGIYADA ISLAAMIGA AH: ...................... 16 5.4 QODOBKA 30AAD: GOLAHA SHAREECADA ISLAAMKA EE BANGIGA: .................... 16 5.5 QODOBKA 31AAD. MASUULAYADDA & AWOODAHA GOLAHA SHAREECADA ...... 17 5.6 QODOBKA 32AAD. XIDHIIDHIYE GOLAHA SHAREECADA....................................... 18 6 CUTUBKA 7AAD: AWOODAHA BAANKA SOMALILAND ........................ 18 6.1 QODOBKA 33AAD: A WOODAHA BANGIGA SOMALILAND, U LEEYAHAY LA- TALINTA & TILMAAMIDDA ............................................................................................ 18 6.2 QODOBKA 34AAD AWOODA BANGIGA SOMALILAND U LEEYAHAY SOO DHEXGELIDA MAARAYNTA BANGIYADDA: ........................................................................................... 19 6.3 QODOBKA 35AAD: MAS’UULIYADDA KORJOOG-NIMADA BAANKA ........................ 20 6.4 QODOBKA 36 AAD: NIDAAMKA IYO GEBOGEBAYNTA BANGIYADA ISLAAMIGA AH .. 20 7 CUTUBKA 8AAD: QODOBO GUUD ................................................................. 21 7.1 QODOBKA 37 AAD: MAALMAHA SHAQADA IYO FASAXYADA BANGIYADA ............. 21 7.2 QODOBKA 38AAD: DENBIYADA AGAASIMASHAASHA, SHAQAALAHA IYO WAKIILADA. ................................................................................................................... 21 7.3 QODOBKA 39AAD: CIQAABO. ................................................................................. 22 7.4 QODOBKA 40 AAD: MAMNUUCIDA DILAAL QADASHADA SHAQAALAHA. ............... 22 7.5 QODOBKA 41 AAD: OGOLAANSHAHA XEER ILAALIYAHA GUUD. ............................. 23 7.6 QODOBKA 42 AAD: FASIRAADDA QODOBADA XEERKAN: ....................................... 23 7.7 QODOBKA 43 AAD: DHAQAN GALKA XEERKAN: ..................................................... 23 LIFAAQYO ...................................................................................................................... 24 SHURUUDO GUUD ....................................................................................................... 25 2 ISLAMIC BANKS BILL 2012 DRAFT LAW Cutubka 1aad Gogol-dhiga Xeerka 1.1 Qodobka 1aad; Ereybixinta Ereyada xeerkan waxa loo fasirayaa ama loo micnaynayaa, haddii aanu nuxurku diideyn sidatan; “Dalka” (Country) waxa loola jeeda dalka jamhuuriyadda Somaliland “Madexweynaha” (president) waxa loola jeedaa Madaxweynaha Jamhuriyadda Somaliland. “Wasiir” (Minister): waxa loola jeedaa Wasiirka maaliyadda. “Baanka Somaliland (Somaliland Bank)”: Micnihiisu waa Baanka Dhexe ee Somaliland ee lagu Aasaasay Xeerka Baanka Somaliland 1994; “Gudiga Agaasinka Baanka Dhexe ee Somaliland” (Board of Directors) waa xubnaha loo magacaabey dejinta iyo fulinta ujeedooyinka loo aasaasay baanka dhexe ee Somaliland, lehna awood maamul iyo hogaamineed “Baanka Islaamiga ah (Islamic Bank)”: waxa loola jeedaa baan ganacsi ( commercial bank ) oo dhamaan adeegyadiisa iyo ganacsigiisu waafaqsan yahay mabaadida iyo axkaamta shareecada islaamka, una haysata ogolaansho dhamaan hawlihiisa uu ka waddo Somaliland. Asaasyaal (founders): waa xubnaha lahaa fikradda lagu dhisay baanka Islaamiga ah waxayna ka mid yihiin saamiilayaasha. Rasamaalka Asaasiga ah : waa lacagta isu geeyeen saamileydu ee lagu asaasay baanka Islaamiga. Digaal: waxa loola jeedaa lacagta ay macaamiishu ( customers) dhigtaan baanka Islaamiga ah si ay ugu kaydsadaan Hantida dareetada ah : Waxa loola jeeda lacagta naqadka ah ( cash). “Saami (Share)”: Micnaheedu waa xaddi ama qadar lacageed ( amount of money) ama hanti kale qof ama kaydsade ku darsaday hawlo ganacsi si uu macaash uga helo kana mid ah rasamaalka guud ee lagu fulinayo hawsha ganacsi . Xafiis (office): waxa loola jeedaa goobta xarunta u ah baan islaamiya ama laamihiisa (branches). “Golaha Saamileyda Guud” (General Assembly): waxa loola jeedaa hantiilayaasha ama xubnaha saamilayda ee baanka Islaamiga ah. “Golaha Agaasinka“(Board of Directors): waxa loola jeedaa xubnaha maamulka sare ee ay soo doorteen golaha saamilaydu baanka Islaamiga ah. 3 ISLAMIC BANKS BILL 2012 DRAFT LAW “Golaha Shareecada Islaamka” waxa looga jeedaa gole culimo ah oo ka mid ah hay’adaha maamulka baanka islaamiga ah, hawshooduna tahay hubinta in hawlaha baanku waafaqsan yihiin shareecada islaamka, lehna astaamaha ku asteysan qodobka 21aad ee xeerkan. “Laan ama Farac (Branch)”: waxa loola jeedaa goobaha ka baxsan Xarunta baanka Islaamiga ahi ka fuliyo hawl-maalmeedkiisa, Waxaana ku jiri kara Laamaah Guur-gura, iyo kuwo loo asaasay Waqti Xadidan. “Shirkad (Company)’: Micnaheedu waa ka uu siiyay Xeerka Shirkaddaha ee 2004. “Kaydsade (Depositor)”; Waa Qofka xisaab ku leh Baanka Islaamiga ah, Xisaabtu ha ahaato Xisaab socota, ama Xisaab Kaydsi ah ama Xisaab Mal-Gashiyeed iwm; “Shirkad Shisheeye (Forgien Company)”: micnaheedu waa ka uu siiyay Xeerka Shrikaddadaha ee 2004. “Hay’ad Shisheeye (Foreign Institution)’: Micnaheedu waa hay’ad maaliyadeed oo xarunteeda koowaad tahay dal kale oo aan ahayn Somaliland, hawl ganacsi oo ay ogolaansho u haystana ka wadda Somaliland. “Baananka Islaamiga ah ee Caalamiga ah (International Islamic Banks)”: Micnihiisu waa Baan Islaami ah oo ka jira ama ka hawl gala hal-wadan wax ka badan. “Keyd Islaami ah (Islamic Fund)”: Micnihiisu waa qadar lacageed oo qiimaheeda gacanta lagu dhigay ama la bixiyey, taasoo gacan ku dhigeedu ama dib u bixinteedu ku salaysan tahay axkaamta Shareecada Islaamka . “Rukhsadda Ganacsiga (License)”: Micnaheedu waa Shatiga Ganacsiga lagu ogolaaday hawlgal baan Islaamiya, si waafaqsan: qodobka 5aad, 6aad, 7aad ee Xeerkan. “Xafiis (office)”: Waxa loola jeedaa macnaha uu siiyey xeerka shirkadaha 2004. “Shirkad Dawladeed (Public Company”: Micnaheedu waa ka u siiyay Xeerka Baanka Dhexe ee 1994. “Shirkad hoos timaada ama ka farcanta Shirkad Weyn (Subsidiary)” micnaheedu waa ka uu siiyay Xeerka Shirkadaha ee 2004; aad 1.2 Qodobka 1 ; Magaca Xeerka: Magaca Xeerka waxa uu noqonayaa Xeerka Baananka Islaamiga . 1.3 Baanka Dhexe ee JSL Dawladda Somaliland waxa ay yeelanaysaa Baan Dhexe oo hoggaamiya siyaasadda iyo ilaalinta lacagta dalka. Waxa kale oo loo suurto-gelinayaa furitaanka baanan ganacsi iyo horumarineed iyada oo mudnaanta la siinayo kuwa gaar ahaaneed (Qod. 13aad ee dastuurka) 4 ISLAMIC BANKS BILL 2012 DRAFT LAW 1.4 Qodobka 3aad: xadka adeegsiga xeerka: 1. Xeerkan waxa lagu dabaqayaa loona adeegsanayaa dhamaan baananka Islaamiga ah ee heshiisyadooda asaasiga ah uu ku cadyahay inuu baanku ku dhaqmayo axkaamta shareecada Islaamka ee ka hawl-gala Somaliland. 2. Baananka Islaamiga ah laguma dabaqi karo xeerkasta, wareegtooyin ama xeer hoosaadyo ka soo horjeeda axkaamta shareecada Islaamka. 1.5 Qodobka 4aad: Mabaadi’da Asaasiga ah ee Baananka Islaamiga ah: Baanaka Islaamiga ahi waxay ku dhisan yihiin kuna shaqaynayaan mabaadi iyo dhaqan wanaagsan oo ku salaysan shareecada iyo axkaamta islaamka, sida: a) Hirgelinta nidaamka dhaqaale ee islaamka gaar ahaan dhinaca maaliyada iyo baananka . b) Waxay hawlahooda maaliyadeed u raacayaan khusuusiyaad ku salaysan hab dhaqaale iyo maaliyadeed waafaqsan nidaamka shareecada islaamka. c) Ka sokow inay yihiin baanan faa’iido doona hadana waxa uu xil ka saaran yahay horumarinta arimaha bulshada . d) Waxay ka qayb qaadanayaan kor u qaadista heerka shaqaalaynta iyo wax soo saarka wadanka e) Waxay bulsha weynta u soo bandhigayaan adeeg casri ah oo tartan geli kara isla markaana hufan oo xalaal ah, qancinna kara dhamaan macaamiishooda. f) Waxay ka shaqaynayaan kor u qaadista kaadirka aqooneed iyo wacyiga bulshada ee arimaha bangiyada. g) Baananka islaamiga ahi waxay kaalin mug leh ka qaadanayaan horumarinta arimaha ganacsiga ee JSL. 1.6 Qodob 5aad: Hawlaha iyo himilada Bangiyada Islaamiga ah: Baananka Islaamiga ahi waxay qabanyaan dhamaan hawlaha iyo adeegyada ay baananka ganacsiga iyo ku maalgelintu sameeyaan iyagoo ku dhaqmaya hab waafaqsan mabaadi’da iyo axkaamta shareecada islaamka sida qabashada dhigalaada kala duwan iyo hawlaha maal-gelinta, waxa kale oo ay qabanayaan adeegyada/hawlaha soo socda: a) Kobcinta iyo horumarinta hababka keydinta iyo xisaabaadka maal-gelinta b) Ka qayb qaadashada hawlaha maal-gelinta ee dhinacyada beeraha, wershadaha, xoolaha, dhismayaasha, jidadka iyo dhamaan hawlaha horumarinta dhaqaalaha. c) Bixinta dhammaan adeegyada maaliyadeed oo loo fulinayo hab waafaqsan dastuurka dalka iyo shareecada islaamka. d) Gacansiinta maaliyadeed ee xirfadlayda iyo ganacsatada soo koraysa. 5 ISLAMIC BANKS BILL 2012 DRAFT LAW e) Samaynta ama ka qayb qaadashada abuurista shirkadaha ama sanduuqyada dhaqaale iyo maaliyadeed ee dalka. f) Soo saarista saamiyada iyo shahaadooyinka maalgashi ee shirkadaha iyo sanduuqyada maaliyadeed. g) Maal-gelinta dhamaan mashaariicda wax ku oolka ah ee kala duwan. h) Gelista heshiisyada ganacsi, maal gashi iyo adeeg ee dalka gudihiisa iyo dibadiisaba. i) Wax ku yeelashada saami rasamaal bangi kale dalka gudihiisa iyo dibadiisaba, si waafaqsan qodobada xeerkan. j) Yeelashada hantida guurta ama ma guurtada ah ee bangigu hawlihiisa ku fulinayo ama uu ka sii ganacsanayo sidaa mashaariicda kirooyinka (real state). k) Baananka islaamiga ahi waxay xisaabo u furi karaan macaamiishooda ku sugan dalka gudihiisa iyo dibadiisa haday tahay xisaabaha lacagaha qalaad iyo tan dalkaba (national and foreign currency). l) Macaamiisha dhigaalka maal-galineed ku leh baanka islaamiga ah waxa ay wax ku yeelanaayaa wixii faa’iido ama khasaare ka dhasha hawl-galinta dhigaalkooda, iyada oo xaaladda khasaaraha ay shardi u tahay in aanu baanku la iman wax xad gudub ama gabood fal ah oo ku aadan maalgelinta iyo maamulkeedaba. 2 Cutubka 2aad: Ruqsadsiinta baananka 2.1 Qodobka 6aad: Shuruudaha ruqsad siinta baananka islaamiga ah iyo wax yaalaha ka reeban: 1. Cidina kama dhaqangelin karto Jamhuuriyadda Somaliland hawlo la xidhiidha ku- Ganacsi baan islaami ah, ama hay;’ad kale oo maaliyadeed oo islaami ah haddii aanay ogolaansho ka haysan Baanka Dhexe ee JSL 2. Shirkad kasta oo doonaysa inay hawlo baan islaami ah ka wado dalka waa inay codsi ogaalsho ah u gudbisaa baanka dhexe. 3. Guddigga Agaasinka ee Baanka dhexe ayaa awood u leh inuu soo saaro ogolaanshaha codsiga baan islaamiya marka la buuxiyo shuruudaha ku xusan faqrada afraad ee qodobkan. 4. waxaa loo soo gudbiniyaa Baanka Dhexe codsiga ruqsadsiinta baan islaamiya oo uu soo saxeexay gudoomiyaha golaha asaasayaasha iyo xubin kale oo ka tirsan golaha aasaasayaasha baanka islaamiga ah, kuna lifaaqan yihiin wax yaabaha soo socda: a) Heshiiska Aasaasida iyo Xeer Hoosaadka Baanka, Shirkada ama Hay’ada lagu dhisay (Memorundom and Articles of Association) oo ay ku cadahay inuu baanku ku dhaqmayo hab ganacsi ama adeeg oo waafaqsan axkaamta shareecada islaamka. b) Liiska magacyada asaasayaasha, jinsyadahooda iyo saamiyada ay ku leeyihiin raasamaalka 6 ISLAMIC BANKS BILL 2012 DRAFT LAW c) Liiska magacyadda golaha shareecada, oo ay soo ogolaadeen golaha saamileyda guud. d) Liiska magacyada maamulka guud ee baanka oo ay ku lifaaqan yihiin taariikh nololeedkooda (C.Vs) oo kooban . e) Daraasad ku saabsan abuurista baanka (Feasibility Study or bussines plan) oo muujinaysa odoroska maaliyadeed ee ugu yaraan saddexda sanood ee soo socda. f) Caddayn muujinaysa bixinta raasamaalka gundhiga ah. g) Hadii cida rukhsadda doonayasaa tahay laan (branch) baan ajnabi oo islami ah, waxa kale oo looga baahan yahay:. a) In baanka ajnabiga ahi uu ka keeno baanka dhexe ee dalka uu asal ahaan ka diiwaan gashan yahay ogolaansho ah, inuu laan ka furan karo dalka Somaliland. b) Waxa kale oo looga baahan yahay inuu ka keeno xaruntiisa guud qoraal rasmi (undertaking) oo ah inuu baankaasi ku balan qaadayo masuuliyadda laantiisa. c) Wixii cadaymo kale ah ee uu u baahdo Baanka Dhexe ee Somaliland. 2.2 Qodobka 7aad: Codsiga Ruqsadaha iyo hubinta 1. Hay’ad kasta oo danaynaysa inay ka bilowdo hawlo baan islaami ah Jamhuuriyadda Somaliland, inta aaney bilaabin hawlaheeda, waxay qoraal kaga soo codsanaysaa Baanka Dhexe ee Somaliland ogolaansho sida ku cad qodobka 6aad ee cutubkan. 2. Guddigga Agaasinka Bangiga Dhexe ee Somaliland waxa uu hubinayaa codsiyada loo soo gudibiyey, isagoo sidaa ku bixinaya ruqsadda, hadii ay dhamaystiran yihiin dhamaan shuruudaha ruqsad siintu. 3. Haddii hay’addi haysay hawl ganacsi/adeeg maaliyadeed oo islaami ah dhaqan galka Xeerkan ka hor, waxa ay hay’addu dib u soo codsnaysaa ogolaansho isla marka uu dhaqangal noqdo Xeerkani. 4. Baanka dhexe ee JSLwaxa uu kaga jawaabayaa mudo aan ka badanayn 30 casho gudaha hood oo ka bilaabmaya maalinta codsiga laga qabto, shirkaduna buuxiso shuruudaha ruqsad siinta. 5. Fiiga ruqsad siinta Baanka Islaamiga waa hal mar keliya waana boqol iyo konton oo dollar keliya ( $150,000,=). 6. Wasaaradda maaliyaddu waxa ay ka cafinaysaa baananka islaamiga ah cashuurta shirkadaha (company tax) shanta sanadood ee ku xiga hawlgalkood, iyadoo isla markaa u sameynaysa cashuur dhaaf dhamaan wixii alaab iyo qalab ay ka keensanayaan dibedda ee ay si gaar ah ugu adeegsanayaan hawlooda. 7. Ruqsad-siinta ka sokow, bangiga Somaliland waxa uu hubinyaa ku- habboonnaanshaha iyo hab-dhaqameedka dadka loo soo xushay in ay maamulaan hay’adda ruqsadda codsatay. 8. Marka hay’adi ka soo codsato Ruqsad Bankiga Dhexe ee Somaliland, waxa uu xaq u leeyahay in uu ku qanco: a. Haynta maaliyadeed iyo sooyaalka hay’addaa b. Qaabka iyo qaayaha maamulka la soo gudbiyey. c. Golaha shareecada ee loo asteeyey baanka islaamiga ah. d. Raasamaalka iyo faa’iido-odoroska baanka. e. Danta dalka iyo daryeelka bulshada ee ruqsadda la bixinayo laga dheefayo 7 ISLAMIC BANKS BILL 2012 DRAFT LAW 2.3 Qodobka 8aad: Cashuur sanadeedka Shatiga Baanka Dhexe ee Somaliland waxa uu ka qaadayaa Baanka Islaamiga ah ee la siiyey shatiga cashuur sanadeed dhan soddon kun dollar ($30.000,=). 2.4 Qodobka 9aad: Ruqsad-siinta Baananka Islaamiga 1. Iyada oo la tixgelinayo Cutub II, Qodob 6aad iyo 7aad ee xeerakn, Baanka Dhexe ee Somaliland waxa uu siinayaa ruqsad, marka fiiga laga shubo, bangi islaami ah ama shirkad maaliyadeed. 2. Baanka Dhexe ee Somaliland waxa uu ku lifaaqi karaa ruqsad-bixin waafaqsan qodobadan shuruudaha uu u arko inay daruuri yihiin, waxana uu hadba xilli wax ka beddeli karaa, ku kordhin karaa ama mid –mid ku doorin karaa hadba sida duruuftu u muuqato taasoo waafaqsan qodobada xeerkan. 3. Baanka ama hay’adda aan muddo 12 bilood gudahood ah ku bilaabin hawlihii ruqsadda loo siiyey, haddii ay weli danaynayso, waxa ay mar kale u soo codsnaysaa ruqsad sida ku cad Cutubkan, Qodobadiisa 5, 6. 4. Haddii aan lagu burin si waafqasan Cutubka II, Qodobka 12aad, ee hoos ka muuqda, ruqsaddu waxa ay ku dhacaysaa 12 bilood ka dib haddii aan cusboonaysiin loo soo codsan, markaas oo loo arkayo in weli ruqsaddu dhaqangal tahay inta laga soo oggolaanayo tan cusub. 5. Cusboonaysiinta Ruqsadda waxa qoraal loogu soo gudbinayaa Baanka Dhexe ee Somaliland 3 bilood ka hor watqiga dhicitaanka ruqsadda. 6. Marka la bixiyo fiiga cusboonaysiinta ruqsadda, Baanka Dhexe ee Somaliland waxa uu u cusboonaysiinayaa baanka ama hay’adda inay sii wadato hawlaheeda ganacsi hal sano. 7. Haddii aan saddex bilood gudahood dhicitaanka ruqsadda hore lagu soo gudbin codsi cusboonaysiin, waxa ku waajibaya 30% dheeraad ku ah fiigii caadiga ahaa codsadaha. 8. Baanka ama hay,ad la siiyey ruqsad ma wareejin karto wax ka badan 5% saamiyada baanka ama hay,adda iyadoon ogolaansho ka haysan baanka dhexe ee JSL. 2.5 Qodobka 10aad: Magacbixinta baananka islaamiga ah. Magaca baankasta oo islaamiya waxa ogolaanaya baanka dhexe ee JSL si looga foojignaado in aan baan islaamiyi la bixin magac aan ku habooneyn. 2.6 Qodobka 11aad furashada laamo (branches) cusub Ogolaansho qoraal ah oo laga helo baanka Dhexe ee Somaliland mooyaane, baan islaami ahi kama furan karo laan cusub, wakaalad ama xafiis meel kasta oo ka mid ah dalka Somaliland gudihiisa. 2.7 Qodobka 12aad: Burinta Ruqsadaha 1. Guddiga Agaasinka ee Bangiga Somaliland, isaga oo qoraal ku siinaya, waxa uu burin karaa Ruqsad hay’ad ama baan hore loo siiyey ka dib marka ay ogolaato maxkamad sharci oo awood u lehi lalana socodsiiyey Wasiirka haddii hay’addaasi ama baankaasi: a) Hawlaheedii ganacsi ka joogsadeen Jamhuuriyadda Somaliland, hay’addu kacday, la kala diray, ama si kaleba u duuduubatay 8 ISLAMIC BANKS BILL 2012 DRAFT LAW b) Baal marto ku-dhaqanka xeerkan ama xeerar kale iyo qawaaniin, amarro ama wareegtooyin xeerkan waafaqsan oo ogeysiin aan ka yareyn saddex jeer uu siiyey Baanka Dhexe ee JSL mudo ugu yaraan bil gudaheed ah. c) Hadii ay cadaato in baanka islaamiga ahi uu baalmarey axkaamta shareecada islaamka, isla markaana ka dhega adeygay talooyinka Golaha shareecada islaamka ee baanka. d) Baanka islaamiga ahi waxa uu xaq u leeyahay inuu u dacwoodo maxkamadda ay khuseyso dacwadiisu, haduu u arko in ruqsada looga qaaday sifo aan sharci ahayn. e) Hay’adda liisankeeda la buriyey, inkasta oo lagala noqday ruqsadda, waxa ay hawlaheeda ay ku gebogebeyneyso hawlgalkeeda sii wadan karta mudada uu u cayimo Baanka Dhexe ee Somaliland, iyada oo aan dhigaallo dambe, furid xisaabo cusub, amah-bixin iyo maalgelin hor leh toonna ku tallaabsan doonin. 2. Iyada oo aan laga noqonayn burinta ruqsadda ayaa Baanka Dhexe ee Somaliland waxa u furan in uu qaado tallaabo kasta oo uu ku dammaanad qaadayo xaqa iyo xoolaha kayd-dhigtayaasha sida uu awoodda u siinayo Cutub ka lixaad, qodob 18aad, haddii loo arko daruuri, iyadoon laga talaabsan karin khusuusiyaadka baananka islaamiga ahi leeyihiin. 3. Baanka Dhexe ee Somaliland waxa uu ka tirtirayaa liiska diiwaan gelinta ee baananka islaamiga ah magaca hay’adda ama baan lagala noqday ruqsadda, waxaanu ku faafinayaa warsidaha rasmiga ah ee dawladda (official bulletin). 3 Cutubka 3aad: lahaanshaha iyo maamulka baananka Islaamiga ah 3.1 Qodobka 13aad: asaasida iyo dhisida baananka islaamga ah: a) Dalka Jamhuuriyada Somaliland waxaa laga asaasi karaa baanan islaamiya si waafaqsan xeerkan waxaanay hawlahooda u gudanayaan sida uu dhigayo dastuurka dalku iyo xeerarka kale ee la xidhiidha ganacsiga iyo maaliyadda ee aan ka hor imanahayn axkaamta shareecada islaamka. b) Baananka islaamiga ahi waxay yeelanayaan shakhsiyad qaanuuni ah oo madax banaan. c) Baan islaamiya waxa dhisi kara shirkad ama shirkado wadaniya oo ka diiwaangashan dalka gudihiisa. d) Iyada oo la tixgalinayo shuruudaha ku xusan faqrada 4aad ee qodobka 6aad ee xeerkan, baan islaamiya oo ajanabi ahi waxa uu ku yeelan karaa laamo baan dalka gudihiisa, marka baanka dhexe ee Somaliland u ogolaado. 3.2 Qodobka 14aad: Xadaynta lahaanshaha Saami Raasamaal 1. Cidina ma yeelan karto haddii aanay ahayn , Dawladda Jamhuuriyadda Somaliland ama Shirkad wadaniya oo ruqsad u haysata ka- ganacsiga hawlaha baan islaamiya, ama hayad maaliyadeed oo waadani ah mooyaane; raasamaalka aasaasiga 51%. 2. Baan/hay’ad maaliyadeed oo ajanebi ahi, ma yeelan karo wax ka badan 49% saami ee raasamaalka baankaas/hayadaas. 9 ISLAMIC BANKS BILL 2012 DRAFT LAW 3.3 Qodobka 15 aad: saamiyada shisheeye: Dadka shisheeyaha ahi waxa ay ku yeelan karaan saamiyo raasamaal baan kasta oo lagu asaasay si waafaqsan qodobada xeerkan, kamana badan karaan saamiyadaasi 49% raasamaalka gundhiga ah ee baanka ee la xadiday ama lagu dhawaaqay. 3.4 Qodobka 16aad: xidhiidh baan shisheeye oo uu sameysan karo baan islaami ahi. 1. Iyadoo loo hogaansamayo faqrada 2aad ee qodobkan baan islaamiya oo waliba waxa uu dibada ku yeelan karaa baan uu xidhiidh sugan (correspondence bank) la leeyahay iyo wakiilba. 2. Baanka dhexe waxa uu go’aan qoraal ah ku siinayaa baanka islaamiga ah, aragtidiisa ku aadan baanka uu xidhiidha la yeelanayo. 3.5 Qodobka 17 aad: Raasamaalka aasaasiga ah ee baanka: 1- Cidkasta oo daneynaysa in ay ka fuliso dalka Somaliland hawl baan islaami ah waxa ku waajiba ah inay shubaan raasamaalka gundhiga ah ee baanka kuna shubaan baan caalami ah oo la qoonsan yahay si loo ilaaliyo hantida saamileyda iyo macaamiisha. 2- Raasamaalka gundhiga ah ee baan kasta oo islaami ahi waa shan milyan oo dollar( $5,000,000) . 3- Raasamaalka gundhigga ah ee ku xusan Faqradda 1aad waa in caydantiisa qoraal ahaan loogu soo gudbiyaa baanka dhexe ee Somaliland. 4- Ilaha maaliyadeed ee baanka islaamiga ah waxa ay noqonayaan: 1. Raasamaalka baanka ee ay bixiyee 2. n saamilayda baanku. 3. Dhigaalada kala duwan ee baanka. 4. Kaydadka qoondaysan ee ka yimi faa’iidooyinka guud ama kuwa saafiga ah ee baanka. 5. Ilo kale oo waafaqsan xeerkan iyo shuruucda baanka 3.6 Qodobka 18 aad: maamulka baanka: Baan kasta oo islaami ah oo lagu dhisay si waafaqsan xeerkan waxa uu yeelanayaa qaab- dhismeed maamul, waxana lagu faahfaahinayaa xeer hoosaadka baanka, waana inuu ka koobnaadaa: A.Golaha Saamileyda Guud Waa hay’ada maamul ee ugu saraysa ee baan kasta oo islaami ahi leeyahay waxaana ka mida awoodaheeda: 1. Eegista iyo ogolanshaha xeerka aasaasiga ah, xeer hoosaadka iyo ansixinta qorshe sannadeedka baanka. 2. Waxay dooranayaan golaha agaasinka baanka, waxaanay xaddidayaan gunnooyinkooda. 3. Waxay ogolaanayaan/diidi karaaan/ xisaab xidhka sannad maaliyadeedka baanka. 10