SabihSae rtel MAN • • I DemokrMaüscia delesBiinKrda ed ın BELGEY AYlNLAR I r 42 Birtııd Baskı:1 969 (ANT YJ İkinBcasikı :1 987 ROMAN GlBİ/Dizgi,'BaskFıi:n aOlfs etA .Ş./K'apakP:AN O Gra­ fik/KapakB askı:Or han OfseVCilt: Örnek/BYAEY LINGLAERI : NuruosmaniyCed .A tasaray İşhamN o:4 06 Ca,taloklu/İSTANBml: SabihaS ertel ROMAN GİBİ ÖN SÖZ •RomanG ibia.n nemine n sony apıtıE.n olgunç a· ğındav e bencee n çokö zenereyka zdığkıi tapY.a z· madanö ncee,l ea ldığdıö nemlergianz etelerionkiu du, notlaarl dı!.k inciD ünyaH arbindens onraT ürkiye'den ayrıldıgğüın ek adarO.s manlıv e özellikCluem huri­ yetd öneminisno syasli �i yaşantısıon ıa,k ıcuıs lubu ileb irr omang ibih ikayeet tiH.ik ayee tmeklkea lma· dı,o laylahra kkındakgiö rüşv e tahlilledrei enkil edi. Bird oktortae zgii bib,ü yükg ayretlerle ybauz yıal·a n pıt1,9 86s onunda tamamlan1d9ı6.8d eB aküh astaha­ nesindöel ümle pençelesşıtriağdiak ,i tapT ürkiye'de basılmaktaydvıe annem soruyordu··K:i tabıçmı k· tı mı?• Kanımc,a AlanY ayıncılbıuk e sertie �rayra yın· lamaklhae m annemina nısına hem de Türko lauyu­ cusunaö,z ellikyleen ik uşaklarbaü yükb irh izmette bulunuyorÇ.ü nkiS,a bihZae keriyaS erteTlü,r kiye'nin edebis,o syavle siyashia yatındaö nemlbii ry ert utan n·adikra dınlardoalnd uğuh aLde,y enik uşaklanre onun edebiv e siyasyia pıtlarnıen dıe hürriyedte,· mokrasvie bağımsızluığkr undav erdiğib üyüks ava· şıb iliyoOry.s a.o ,1 919d a işgaall tındalksit anbul'da, HalidEed ip'blaeş ladıbğuı s avaşa1,9 50d e Türkiye'yi terkettgiüğnie k adard evame tttY.u rtseverhliiçğib ir zaman eldenb ırakmay,a nCumhuriyedtö neminde Babı- Ali'ni..en n cesurk..a lemio larakt anınaann · nem,k ah •ResimlAiy •daki· CicAin ne• sütunuyla kadınh aklarınıs,o syalh aksızlıklealreıa ldık,a h ·Savulun Geliyogriubmi•y azı.larıyldai ktatörlüğe cephea ldık,a hd a harpi çind•eT an• gazetesindfeıkki· ralarıylNaa zizrrıef,a şizmkea rşsıa vaş.t ı KanımcaT ürkk amu oyut arafınnd daahaç okt a· nınmayvıe anılmayçıo ktahna ketmiştir. MontreuiArlal,ık 1986 YıldıSzE RTEL BELGEY AYı NLARI BelgeAnsılealrD izis:i 6 Türkiyeb as\n hayabnın en mücadelecl kalemlı:iednen !>iri olan SabihSae rtel ıaetse' Selanik'ted okdu.B alkan Savaşından sonra allesiyblier liklsttean bul'a göç edenS abiha SertelZ.e keriyaSerte l ilee vlendiktsano nra basınh ayatınaa tıldı1,9 19'dAmae rika'ya gi­ den Sabi.hO. SertelC ol�biaÜ niversitesi'nin saşyooillb ölümlindedketis lerii zledi.K adın sorunu yanı nda.,' marksiZmle burada ilgilen­ meye başladı. Birçokd ergininy ayınlanışında önayak olan,1 930'lardm&ar ksıstkl asiklerden ba.zı.la.nnı Türkçeyçe ev:tren SabihaS ertel, 1940'ylııll ardae şiylbeir likte yayınladığıT AN gazetesindteek,p arti reJiminden demokrasiye geçilmeysoil undmaü cadelev erdiM.a tbaalan yakılan ve üzerlerinbdasekkıi d ayanılmbazi r hala.l a.n Sertel'le1r9 50'dyeu rtdışınçaı kt\lar. Çok sevdiği ülkesinib ird aha. görme olanağı­ na. sahipo lmayatıS abihSa.e rtel,1 968E ylül'ün­ de Baku'ed sürg()nde öldüB.u kitadpe mokra­ sim ücadelesibnier,k adının basın- ha.yatınQ.aki deneyimiyea.mnrtd a, Türkiye siyasalt arihinin önemlib irbö t6ı'nüne de lŞıkt utuyor. TorunumD eniz'e, Sen sekiyza şındbai rç ocuktulns.t anbul'Mdoa­, da'dad enizk enarındakeiv inb alkonundsaa,n ar enk­ liz,e ngihna yallerdloel uş arkm asallaraınnıl atırdım. Leylai leM ecnun,F erhati leŞ irinK,e rem ileA sl.ı. . Sen bunlanb üyükb ird ikkatdlien lerkemna,v ig ö� lerindea levleyra nardı.M asalb itebri tmezy erinden fırlar: -...H..-aydia,n neanneb,u nuo ynayalıdme,rd in. Masal,ı ustab irr ejisgöirb is ahneye koyarb,a ­ na rolümüv erirk,e ndi rolünü heyevcea şne vkloey ­ nardr.n. Seninh ayalze nginliğines,a natb elirtilebrai­ne karaka,n nene: - Bu çocuky a bira ktör,y a birr ejisoölra cak. .. Çocuğunb u istidadıdnai kkate din,k örletme.y.i n. . dedim. Yıllagre çt.i. .Ş imdiA merika'dtai yatrkol üple­ rindeS hakespeareb'aiş anylao ynadığını duyuyo­ rum. Ben sahneded eğilh,a yattkaü çücükb irr ol oynadım. Sanav e okuyucularıbmuan uy ineb irm a­ salg ibib,i rr omang ibia nlatacağ.ı.m. Gurbettehkaiy atımaın latmanısnı rasdıa hag el­ medi.O nu anlatmaskı rasgıe ldiğzia man,e ğery aşı­ yorsam, savnea o kuyuculanmbau nun da masalını anlatın.m. . Savaşd olub irh ayatıhni kayesi. ı Hayaat Giriş • Milli Kurtuluş Savaşı'Anınrif esinde Yıl1 919T.ü rkiAylem anm ilitartstglierrdiiyğlie harptey enilmİisşt.an builş,g aklu vvetleerliininnd e. İngiliazm iralHia rington'Almaerr,i kaanm iraBlrii s­ tol'lyeörn,e timme kanizmasına elkoTyümrukiş­lar. ye'yBii rincDiü nya.H arbi'snüerükl eyen• İttivhea t TerakkiP·a rtisi'nin kodTaamla.naPltaşan a,' larE,n ­ verP a.şa'laCre,m alP aşa'lDı:ı,ork,t oNraz ım vedi ğer­ lerik açmışlar. Limandçae,ş itbla,iy ra.klarla süsdlüeşnmmainş gemilyearit ıyYoerm.e n',dG ealniçya'dçaenş,ic telpi­ helerdkeant akra tarİ staunlab' dönne Mehmetçik' lepre ri.ş.a.n Haydarpaşia.s tasyon•uv,l atlarıknaırd,e şlerini aramaygae lehna lktlıak ltıımk lıDmö.n enlçeocru k deneckeakd agre nçB.a zılannıı:ı,ny aklanhnıldlı:\a. k öy çanklan varP.a ltolyaonkS .o �uk'tta,i triyorBluarn.­ lar,A rabisçtaönl lerihnadrpe c,e phelerniinçdikeni ,- 9 minı çıdnö ğüştüklebriinil meddeönn üyorYluarrt.­ t&şlaynnaıb antcoıp raklbaırrdaak mıGşölmaürl.d ük­ ıertio p�kk ümesinüisnt ünndeeb irt a,şn,e k imlik­ leribneil irbtieryn a zvıa rB.u nlabri,rh arp macera­ sındhaa rcanmAınşa doeluv latlandır. Bu maceraödlp.e nleyrianra,l ananla,nn, kayıpia­ nn sayıbseıl dleiğ iYlu,rt içinadçelı ktahnas talık­ lardöalne nlerdiesn a yıbseıl dleiğ ilB.u.h .e sasboır ­ mayak imsendiinl via rmıyorHe.r kegse leckeaky ­ gusundBau. y ık.ılışstoannr mae mlekneet o lacıa.k? EmperyalisTtülrekri yep'ayyil aşacakmlıa?Hr e rkes bu soruysuo ruyorE.m peryalistmilllie r,b ağımsızlı­ ğımızüızne ribnierş alö rteSne vrA nlaşmasıh'anı­ zırlıyorlar. Mütar3e0Ek kei m1a 9n1lBıışm'masdüıet ­ tefikaldeıarn Am.iralG altrToüpr,k iaydıen aB ahri­ ye NazınR aufB eyt arafındianm zalıştıErm.­ anın peryalisdte vletellleerr indbeuk bie ratblaaş kentin kilniotk talaynenral eştiler. SokaklaSrdean ega,l'Hinlti',l iC,a va'slıö mürge askerlçeeriş,çi etş eiltb iselgeerizyilyeo rBlealrl.e rin­ dend izk apaklanna sa-rkanre,nk renkd,� alıe tek­ liklerigyalyed aldıa,vu llİus kokçı talabni,ro pera sahnesionyduenv erirg ibsio kaklardagne çiyorla.r. BoğazdRuam elvie A nı:Woluh isarlaünnızne rlerinde işgaolr dulanbnına yrakldana lgalamTyüorrkb. a y­ rağıe ng erei aysılmış. Bu matemg ünündyeü züg ülenlearn,c aRku m­ lar.S.o.k aklalradtAe rna çaldaorlakaş ıyorHliaçr . durmadaşna rkıs öylüyoirç,i yonra,r aat ıyorlar. Harpte yenilyurtetaşni anna tepedbeank ıyorlKaar­. dınlannç arşAflarını'y ırtıyorla,r, kızlara saldınyor­ larH.ü kümeyto k,p oliyso k. Memlekdeetr ibni rk aranlıgğöam ülmüş. Harp öncesinneişne İlsit anbula'rtuı!ç yok. Sokadkal­ar ralmış, iknüsçaünllamrüç şe,h resloelr uAkğ,ı rb,a şlı vekarmleım.u rlacrü,b beslain,k hloıc arl,ia şçeis,na f bütühna lkb,a şlagnö ğüsledrinüeş müşk,ö prünün üstündgeenç iyo.r lar lO