T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ GÜZEL SANATLAR ENSTİTÜSÜ MÜZİK ANASANAT DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ MARİMBA’NIN YAPISAL VE TINISAL ANALİZİ, MARİMBA REPERTUARI, NEY ROSAURO’NUN MARİMBA MÜZİĞİNE KATKILARI Hazırlayan Özge KURBAN Danışman Doç. A. Kerim GÜRERK İZMİR-2009 This watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.com YEMİN METNİ Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum “MARİMBA’ NIN YAPISAL VE TINISAL ANALİZİ, MARİMBA REPERTUARI, NEY ROSAURO’NUN MARİMBA MÜZİĞİNE KATKILARI ” adlı çalışmanın, tarafımdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin bibliyografyada gösterilenlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve bunu onurumla doğrularım. Tarih ..../..../....... Adı SOYADI Özge KURBAN İmza This watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.com TUTANAK Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü’ nün ......./......../...... tarih ve ......sayılı toplantısında oluşturulan jüri, Lisanüstü Öğretim Yönetmeliği’nin ........maddesine göre Müzik Anasanat Dalı yüksek lisans öğrencisi Özge KURBAN’ın MARİMBA’NIN YAPISAL VE TINISAL ANALİZİ, MARİMBA REPERTUVARI, NEY ROSAURO’NUN MARİMBA MÜZİĞİNE KATKILARI konulu tezi incelenmiş ve aday ......./....../........ tarihinde, saat .......’ da jüri önünde tez savunmasına alınmıştır. Adayın kişisel çalışmaya dayanan tezini/projesini savunmasından sonra ......... dakikalık süre içinde gerek tez konusu, gerekse tezin dayanağı olan anabilim dallarından jüri üyelerine sorulan sorulara verdiği cevaplar değerlendirilerek tezin/projenin .............................olduğuna oy...................ile karar verildi. BAŞKAN ÜYE ÜYE This watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.com YÜKSEKÖĞRETİM KURULU DOKÜMANTASYON MERKEZİ TEZ / PROJE VERİ FORMU Tez/Proje No: Konu Kodu: Üniv. Kodu: Not: Bu bölüm merkezimiz tarafından doldurulacaktır. Tez/Proje Yazarının Soyadı: KURBAN Adı: Özge Tezin/Projenin Türkçe Adı: Marimba’nın Yapısal Ve Tınısal Analizi, Marimba Repertuarı, Ney Rosauro’nun Marimba Müziğine Katkıları Tezin/Projenin Yabancı Dildeki Adı: The Structural And Tonal Analysis Of Marimba, Repertoire Of Marimba, Ney Rosauro’s Contribitions Of Marimba Music Tezin/Projenin Yapıldığı Üniversitesi: D.E.Ü. Enstitü: G.S.E. Yıl: 2009 Diğer Kuruluşlar: Tezin /Projenin Türü: Yüksek Lisans: × Dili: Türkçe Doktora: Sayfa Sayısı: 83 Tıpta Uzmanlık: Sanatta Yeterlilik: Referans Sayısı: 29 Tez/Proje Danışmanlarının Ünvanı: Doç. Adı: A. Kerim Soyadı: GÜRERK Türkçe Anahtar Kelimeler: İngilizce Anahtar Kelimeler: 1- Marimba 1- Marimba 2- Ney Rosauro 2- Ney Rosauro 3- Repertuar 3- Repertoire 4- malet 4- mallet 5- Keiko Abe 5- Keiko Abe Tarih: İmza: Tezimin Erişim Sayfasında Yayınlanmasını İstiyorum: Evet: × Hayır: This watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.com ÖZET İnsanoğlunun varoluşundan bu yana bilinen en eski enstrümanlar içinde, vurmalı çalgıların ilk sırada olduğu tahmin edilmektedir. Çağlar ilerledikçe yaratılan vurmalı çalgıların yapısı ve tınısı değişmekte ve gelişmektedir. Önce çeşitli ağaç ve kemiklerden çok ilkel bir şekilde oluşturulan davullar yüzyıllar içinde giderek melodi üreten enstrümanlar şekline de gelmişlerdir. Klavyeli vurmalı çalgılar adı verilen vurmalı çalgı grubu bu ailenin bir parçasıdır. Bu çalışmada 20. y.y. da ortaya çıkan hem yerel hem de klasik müziğin bir parçası haline gelen marimbanın tarihine ışık tutmak amaçlanmıştır. Bugün Afrika’daki birçok kabilenin temel enstrümanı olan, aynı zamanda teknoloji ile gelişen yeni modelleriyle konçertolarla, solo parçalarla, senfonik eserlerle klasik müzikte kendine bir yer edinen marimbanın ortaya çıkış öyküsü anlatılmaya çalışılmaktadır. Çalışmada marimbanın en basit klavyeli vurmalı çalgıdan en gelişmişine kadar olan ailenin diğer üyeleriyle benzerlik ve farklılıklarına değinilmiştir. Marimbanın yapım aşaması, akortlanması ve sonucunda ortaya çıkan ses rengi hakkında yorumlara yer verilmiştir. Ünlü marimba virtüözü Keiko Abe’nin marimbası hakkında bilgiler sunulmuştur. Marimbayı çalmaya yarayan maletler hakkında bilgi verilmiş, duruş ve tutuş pozisyonları irdelenmeye çalışılmıştır. 20. y.y. da giderek artan eserlerle gittikçe genişleyen marimba repertuvarının tarihine ışık tutan en önemli konçertolar, solo parçalar ve oda müziği eserleri ele alınmış, ilk marimba konçertolarının yazarları olan Paul Creston, Darius Milhaud, Robert Kurka, James Basta ve yakın çağ marimba repertuvarının en çok çalınan ve dinlenen konçertolarının bestecisi Ney Rosauro ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Marimbanın tarihe ilk resmi çıkışından 5 oktavlık konser marimbalarının oluşumuna kadar olan süre kronolojik açıdan anlatılmaya çalışılmıştır. Marimba müziğine gerek teknik gerekse müzikal açıdan sayısız katkıları olan Ney Rosauro’nun yaşam öyküsünden bilgilere yer verilmiş olup, bestelediği eser ve yazdığı çalışma kitapları anlatılmaya çalışılmıştır. Uzun yıllar süren çalışmalarından sonra geliştirerek oluşturduğu tutuş tekniği hakkında bilgiler verilmiş, diğer teknikler ile karşılaştırılmış ve eserlerinden örnekler verilmiştir. This watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.com ABSTRACT Without a doubt, percussion instruments are among the oldest known instruments in the history of human kind. The structure and timbre of the instruments changes on a continuous basis. The drums, formerly built with various wood types and bones, primitively, later evolved into much more advanced instruments that can create melodies. The instruments, so called keyboard percussion instruments are a member of this family. In this study, the aim is to get a better understanding of the history of marimba which evolved into its final state during the 20th century and quickly become a part of both traditional and classical music. Moreover, the story of the emergence of marimba, from a common instrument in Africa to the technologically advanced models which are used in concertos, solos or symphonic pieces, will be told. Meanwhile, marimba’s entire evolution process, starting as a very basic keyboard percussion instrument, will be discussed, including its building phase, tuning, tone and the similarities and differences with the other members of the same family group. World famous Keiko Abe’s marimba will also be set as an example to dissect. Mallets, posture and techniques will be studied as well. Due to the expanding marimba repertoire as a result of increased numbers of musical pieces, most important concertos, solo pieces and chamber music pieces will be considered and the pioneers such as Paul Creston, Darius Milhaud, Robert Kurka, James Basta and perhaps, mostly played and listened concertos’ composer Ney Rosauro will be studied, including his life, pieces, books and success he had achieved via his unique technique. This watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.com Çalışmamda beni sabrı ve bilgisiyle her zaman destekleyen sevgili hocam Doç. A. Kerim GÜRERK’e, bu tezin yazımındaki önemli katkılarından dolayı annem Hülya KURBAN, babam Afgan KURBAN ve ablam Yard. Doç. E. Pelin BAYTEKİN’e, sonsuz teşekkürlerimi sunarım. This watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.com İÇİNDEKİLER YEMİN METNİ ii TUTANAK iii YÖK DOKÜMANTASYON MERKEZİ TEZ VERİ FORMU iv ÖZET v ABSTRACT vii ÖNSÖZ viii İÇİNDEKİLER ix ŞEKİL, ÇİZİM, NOTA VE RESİM LİSTESİ xiii FOTOĞRAF LİSTESİ xv Sayfa GİRİŞ 1 1.BÖLÜM MARİMBA’NIN YAPISAL VE TINISAL ANALİZİ 1.1. Bir Vurmalı Çalgı Olarak Marimba………………………………………….3 1.2. Marimbanın Türleri…………………………………………………………...5 1.2.1. Geleneksel Marimba…………………………………………………........5 1.2.2. Modern Marimba……………………………………………………........9 1.3. Marimbanın Diğer Klavyeli Vurmalı Çalgılardan Farklılık Ve Benzerlikleri……………………………………………………………………10 1.3.1. Silafon…………………………………………………………………......11 1.3.2. Glockenspiel………………………………………………………………12 1.3.3. Marimbafon………………………………………………………………13 1.3.4. Vibrafon…………………………………………………………………..14 1.3.5. Metalafon………………………………………………………………....15 1.3.6. Litofon…………………………………………………………………….16 This watermark does not appear in the registered version - http://www.clicktoconvert.com 1.3.7. Balafon……………………………………………………………………16 1.4. Marimbanın Yapısal Analizi……………………………………………….....17 1.4.1. Marimbanın Akortlanması……………………………………………....18 1.4.2. Marimba Tuşlarında Kavislerin Kesilmesi İşlemi…….....................…..21 1.4.3. Tuşlarla İlgili Son İşlemler…………………………………………….....22 1.4.4. Rezanatörler……………………………………………………...……….22 1.4.5. Marimbanın Dizaynına Örnek: Keiko Abe’nin Marimbası……...........23 1.5. Marimbanın Tınısı……………………………………………….................…25 1.6. Marimbanın Çalınma Teknikleri………….….............……...........................26 1.6.1. Marimbanın Çalınma Pozisyonu………………..................…..…........…27 1.7. Malet…………………………………………………………….......................28 1.7.1. Maletlerin Yapılışı…………………………………………................…....30 1.7.2. Marimbada Malet Tutuş Biçimleri……………………….............……....31 2.BÖLÜM MARİMBA REPERTUVARI 2. 1. Repertuvara Yön Veren Marimba Eserleri…………………………..…….33 2.1.1. Marimba Konçertoları……………………………………………….......33 2.1.1.1. Erken Dönem Marimba Konçertoları: 1940-1968………………….34 2.1.1.2. Orta Dönem Marimba Konçertoları: 1969 – 1986……………..…..34 2.1.1.3. Yakın Dönem Marimba Konçertoları: 1987 – 2000………..………35 2.1.2. Marimba Soloları…………………………………………………...…….36 2.1.3. Marimba Düetleri………………………………………………………...38 2.1.4. Diğer Enstrümanlar ve Marimba ile İlgili Eserler………………...…...38 2.2. Repertuvardaki En Önemli Beş Marimba Konçertosuna Genel Bakış…...39 2.2.1. Paul Creston - Concertino for Marimba and Orchestra……………....39