Mediatheekformulier Naam: J. Nellen Datum: 14-08-08 Opleiding (cid:137) Logistiek en economie Soort verslag Afstuderen Auteur J. Nellen Titel en ondertitel Inkoopstrategie Zeeweringen zet zoden aan de dijk Een marktverkenning naar aannemers in de waterbouw Naam bedrijf / instantie Rijkswaterstaat Zeeland Afstudeerplaats: Bedrijfsvoering Inkoopondersteuning Plaats Middelburg Bedrijfsbegeleider J. Prince-Kastelein Hogeschoolbegeleider S. de Jong Summary Het projectbureau Zeeweringen heeft als missie om enkele honderden kilometers dijk te versterken om een superstorm tegen te houden. Dit project moet in 2015 opgeleverd worden. De vraag vanuit Rijkswaterstaat is hoe dit het beste bereikt kan worden. Hiervoor is een marktverkenning gemaakt van de aannemerij in de waterbouw. Op basis van deze marktverkenning, in combinatie met enkele analyses zoals de inkoopportfolio, accountportfolio en de confrontatiematrix, zijn aanbevelingen geformuleerd hoe 2015 het best gehaald kan worden. De aanbevelingen zijn opgesplitst in drie delen: 1. de aanbestedingsprocedure; 2. de contractvorm; 3. de wijze van gunning. Trefwoorden (5x) Waterbouw, inkoopstrategie, marktverkenning, Rijkswaterstaat, Zeeweringen. Inkoopstrategie Zeeweringen zet zoden aan de dijk Een onderzoek naar de inkoopstrategie voor het project Zeeweringen J. Nellen Middelburg, 14 augustus 2007 Inkoopstrategie Zeeweringen zet zoden aan de dijk Een onderzoek naar de inkoopstrategie voor het project Zeeweringen Middelburg, 14 augustus 2007 Auteur: J. Nellen Student nummer: 030093 Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Zeeland Opleiding: Logistiek & Economie Instelling: Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer (NHTV) Externe begeleider: J. Prince-Kastelein Interne begeleider: S. de Jong Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . In het vierde jaar van de studie Logistiek & Economie aan de Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer (NHTV) bestaat het laatste gedeelte uit een afstudeerstage. Dit stageonderzoek is uitgevoerd in het kader van het afstudeerproces. Het onderzoek is uitgevoerd bij Rijkswaterstaat Zeeland, één van de tien landelijke diensten van Rijkswaterstaat (RWS). Het onderzoek betreft een marktverkenning van aannemers in de waterbouw en is uitgevoerd in de maanden april tot en met augustus 2007. Ik heb de afgelopen maanden met plezier bij RWS Zeeland gewerkt. Ik heb veel mensen leren kennen en heb kennis gemaakt met een branche waar ik weinig tot niets van wist toen ik begon aan dit onderzoek. Ik zou de mensen die mij hebben geholpen met het onderzoek willen bedanken. Zo wil ik als eerste mijn opdrachtgever, hoofd inkoopondersteuning Martin Oosse, bedanken. Daarnaast wil ik mijn externe begeleider, Jeannette Prince- Kastelein, bedanken voor de dagelijkse begeleiding, kritische opmerkingen en handige aanwijzingen. Tevens gaat dank uit naar iedereen die tijd voor mij vrij heeft gemaakt om te discussiëren over het onderzoek; Jack van der Horst, Silvester Vermunt, Harry Pegel, Rense Dop, Juriaan Dreumer en Leo van Hese. Speciale dank gaat ook uit naar Leo Tromp, voor de geboden hulp bij het gebruik van SAP. Natuurlijk wil ik iedereen op ‘mijn’ afdeling bedanken, in het bijzonder Sander Meijers, Mireille Vrijenhoek, Sjaak Bal en Ewald van Pamelen. Ten slotte wil ik mijn interne begeleider, Sjef de Jong, bedanken voor zijn begeleiding, suggesties en hulp bij het structureren van het onderzoek en het verslag. 2 3 Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . In 1996 is gebleken dat een gedeelte van de dijken in Zeeland niet voldoen aan de geldende veiligheidseisen. Daarom is besloten om de constructie van de dijken te verbeteren. De toenmalige staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat heeft de politieke belofte gedaan dat de werkzaamheden (het project Zeeweringen) in 2015 opgeleverd zullen worden. Om deze datum te halen is inzicht nodig in de bewegingen van de markt, aangezien bij het Projectbureau Zeeweringen het idee is ontstaan dat aannemers zich mogelijk gaan verplaatsen naar andere projecten. Als dit zo is, moet tijdig op deze ontwikkeling worden gereageerd. Om dit te onderzoeken is de volgende doelstelling geformuleerd: Het doel van dit onderzoek is om een advies te formuleren op welke manier het project Zeeweringen uitbesteed dient te worden, zodat het project uiterlijk in 2015 opgeleverd wordt. Om dit doel te bereiken is er gebruik gemaakt van de ABC-analyse, de inkoop- portfolio, de accountportfolio en de confrontatiematrix. De ABC-analyse is toegepast om een eerste beeld te krijgen van de mogelijk te voeren strategie. Het geeft de belangrijkste spelers in de markt weer, tezamen met de concurrentieverhoudingen. De inkoopportfolio is gebruikt om de inkoop- strategie verder te onderbouwen. Uit de inkoopportfolio is gebleken dat dijkbouw zich in het hefboomkwadrant bevindt. Aangezien het hefboom- kwadrant een strategie van ‘verdeel en heers’ aanraadt, is er gezocht naar nieuwe potentiële inschrijvers. Hiervoor is een enquête onder waterbouwers gehouden. In de enquête gaven acht waterbouwers, die voldoen aan de geschiktheidseisen aan bij het project betrokken te willen raken. Dit maakt het mogelijk om de ‘verdeel en heers’ strategie beter te benutten. De account portfolio is vergelijkbaar met de inkoopportfolio, met het verschil dat er het perspectief van de leverancier in plaats van de inkoper wordt ingenomen. Uit de account portfolio is naar voren gekomen dat de leveranciers Rijkswaterstaat voornamelijk in het kern- en ontwikkelingssegment positioneren. Na toepassing van de account portfolio is met behulp van de confrontatiematrix de inkoopportfolio en accountportfolio gecombineerd. Op basis hiervan blijft ‘verdeel en heers’ de te volgen strategie. Naast de theorie is er tevens in de praktijk onderzocht hoe het project Zeeweringen dient te worden uitbesteed. Dit is gedaan door de visie van zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemers te inventariseren op drie punten; de aanbestedingsprocedure, de contractvorm en de wijze van gunning. Tijdens de inventarisatie is er nog een vierde aandachtspunt bijgekomen, namelijk het clusteren van dijkvakken. Wanneer de theorie en de praktijk met elkaar geconfronteerd worden, leveren dit de volgende conclusies op: 1. Aanbestedingsprocedure: Hoewel de opdrachtgever samenwerking zoekt, dient de huidige aanbestedingsprocedure (‘verdeel en heers’) niet te veranderen, gezien het potentieel aantal inschrijvers en de mogelijkheid om de inschrijvers tegen elkaar uit te spelen. 4 2. Contractvorm: Zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemers zien geen voordeel bij een D&C contract. De huidige contractvorm (E&C contract) dient behouden te blijven. 3. Wijze van gunning: De opdrachtgever wil in de toekomst op EMVI gunnen, slechts één van de opdrachtnemers wil dit. De wijze van gunning dient te gebeuren op de laagste prijs, aangezien er (te) weinig mogelijkheden zijn voor EMVI. Daarnaast kan EMVI het aantal inschrijvers verminderen, wat de waarde van de strategie ‘verdeel en heers’ verminderd. 4. Clustering: Zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemers staan open voor het clusteren van dijkvakken. Clustering dient echter alleen toegepast te worden wanneer dit niet leidt tot een uitsluiting van aannemers die zonder clustering wel hadden ingeschreven. Op basis van bovenstaande conclusies zijn de volgende drie aanbevelingen geformuleerd. 1. Stimuleer de (acht) aangewezen potentiële gegadigden om in te schrijven, bijvoorbeeld door deze waterbouwers (apart) te informeren dat er binnenkort een opdracht op de markt komt waarop zij in kunnen schrijven. 2. Vul de account portfolio verder aan met waterbouwers die in dit onderzoek nog niet zijn opgenomen, maar wel bij het project betrokken zijn. 3. Onderzoek de mogelijkheid om de selectiecriteria aan te passen, wanneer clustering van dijkvakken toegepast wordt. De selectiecriteria dienen op een dergelijke manier te worden geformuleerd dat het aantal inschrijvers niet daalt ten opzichte van de situatie wanneer er geen clustering plaatsvindt. 5