ÇAGMREIR BTA KIRCI EVRiKMU RAMVIE MEKANiZMALARI EVRİMİN TEMELLERİ VE NASIL İŞLEDİGİ ÜZERİNE 2. BASIM ÇAGRI MERT BAKIRCI Çağrı Mert Bakırcı. ODTÜ mezunudur ve ABD' de Texas Tech Üniversitesi'nde Evrimsel Robotik ve Algoritmalar ile Biyolojiden Esinlenen Mühendislik üzerine doktora yapmaktadır. Eğitim hayatı boyunca akademik olarak robotik. yapay zeka. evrimsel biyoloji, nörobiyoloji ve hayvan davranışları (etoloji) ile ilgilenmiştir. 2000 yılından beri bilimle ilgilenmektedir. 2004 yılından beri bilim yazarlığı yapmaktadır. 2008 yılında ODTÜ Makina ve İnovasyon Topluluğu'nu, 201 O yılında Evrim Ağacı'nı kurmuştur. Bakırcı, Evrim Ağacı ekibi ile Türkiye'nin dört bir yanında, liselerde ve üniversite­ lerde toplamda binlerce kişinin katılımıyla. halka açık eğitimler düzenle­ miştir. Bakırcı, Evrim Ağacı projesi dahilinde, evrimagaci.org sitesinde 400'den fazla popüler bilim makalesi yazmıştır. Evrim Ağacı'nın Facebook sayfasında on binlerce okuru bulunmaktadır. Evrim Ağacı'nın yürüttüğü çalışmalar, 2012 yılında akademik bir oluşum olan Avrupa Evrimsel Biyoloji Cemiyeti (ESEB) tarafından desteklenmeye layık görülmüştür. Evrim Ağacı bünyesinde Bakırcı'nın geliştirdiği tüm projeler. Türkiye' de evrimsel biyolo­ jinin bilimsel temellerinin halk tarafından kolayca anlaşılabilmesini ve konuyla ilgili süregelen yanlış anlaşılmaların düzeltilmesini hedeflemek­ tedir. Nisan. 2017 yılında da yazarlarından biri olduğu "Evrenin Karanlığında Evrimin lşığı" eserini yayına hazırlamıştır. EvrensBeals ıYma yı2n0 12-2(041B 6a skı) Kor Kitap2 017-2(021B 8a skı) GİNKO BİLİM -5 EVRİM KURAMI VE MEKANİZMALAR! ÇAGRI MERT BAKIRCI -evrimin temelleri ve nasıl işlediği üzerine - KAPAve Kİ ÇT ASiMA R• D EVRİM KOÇLAN ISB9N7 B-605-67322-4-9 BiriBnacsEiıyl mül 201•Bİ kiBnacsiKı ams 2ı0m1 0 © Ginko KitLatpŞdi i.. 2 01B BaskEız:g Mia tbaacTıelkıskPt oirlİs n.ş S.a nT.i cL.td . Şii. SanaCydi. Al tayS kN.o .1 4Y eniboI sİnsat an•bS uelrtifNiok.1a 2 142 T: 021425 22 30 2• www.ezgimatbaa.net GinkOos:m anaMğaah A.l Siu avSik N.o :1 0D . 3K adıköİys/t an•bS uelrtifNiok:3a 5 054 T:0 21446 9 209 9 •F : 021446 9 210 0 www .ginkokit•ap po.sctoam@ ginkokitap.com ÇAGRI MERT BAKIRCI . . EVRiM KURAMI VE MEKANIZMALARI - evrimin temelleri ve nasıl işlediği üzerine - GiNKOBiliM İÇİNDEKİLER SUNUŞ ÖNSÖZ 11 BÖL1Ü /GM E RÇEOKMLZEURYNKİÜDSNAE T LEEON.R .İ.L ER 21 BÖL2Ü M/ CABNALŞILLAIBNGİGYIRION CL IC.NU.AL. U K 47 BÖL3Ü M/ EVRİMYİANR MAÇETEKIŞACİNITİ LZİMLAİLKA R! B9 BÖL4Ü M/ İBHATGOİLLYIAA RYCAAAKR ACTAINLLAYINAL PSAAERYÇ: İ LİM 139 BÖL5 Ü/OM O BGİASR A VAALŞA NOIOOGSIAERLÇ: İ LİM 167 BÖL6Ü ÜM/R EİMÇBEİİ SNRA VCAİŞNS:SE EÇLİ LİM 219 BÖL7Ü KM/O LLCAEMASYAVARA EMRTIA İ?KN R SAEBÇAİ LİMİ 249 "BYUA ŞGAÖMR ÜŞİÜHNTDVİEAŞ RA!M" 263 SONSÖZ 271 KAYNVAİKELL OEAKRRUİ M A 2Bl Her şeyi mümkün kılan canım aileme, Yüzlerce bilim insanı yetiştiren merhum hocam Prof. Dr. Aykut Kence'ye ve doğanın ihtişamı karşısında nefessiz kalan herkese. .. SUNUŞ Evrimsel biyoloji Charles Darwin'e çok şey borçlu kuşku­ Türlerin Kökeni'nin suz. Ancak yayımlanması ardından geçen 150 yılı aşkın süre boyunca gelinen noktada, yüzyılın bilimi sıfatını hak etmesi yanında evrimsel biyolojinin uzman olma­ yanlarca anlaşılmasının güçleşmesinin yarattığı sıkıntılar da cabası. Evrimin anlaşılmasını güçleştiren temel neden ise, evrimsel biyolojinin popülerleştirilemeyecek denli karmaşık ve dağınık bir kuramsal yapısının bulunuşu değildir. Asıl sorun, evrimi bir anlatı olarak avamlaştıran iki görünüş itibarıyla zıt ancak sonuç itibarıyla aynı bilgi kirliliğine çıkan tarihsel çatış­ madan kaynaklanmakta. Bunlardan birincisi, evrimi anlatmak adına, biyolojik indirge­ meciliği esas alan bir tür avam evrimcilik olup canlı çeşitliliğini "dünya sahnesindeki esas alan evrimsel biyolojik argümanları pençeleri kanlı bir var olma savaşı" şeklinde ilan eden hikayeler toplamıdır. Diğeri ise, herhangi bir bilimsel tarafı bulunmayıp inancın kötüye kullanılmasını düstur edindiği açıkça görülen, tarihsel sosyolojik sebepleri açısından inceleme konusu olabilse de, bilim iddiası safsatalar toplamından ibaret evrim karşıtlığıdır. Birbirine zıt gözüken bu iki bilgi kirliliği kaynağının sonuç olarak yarattığı ise evrimin doğru şekilde anlaşılmasına ket vurmak olmuştur. Türkiye'de ise bu iki kutbun sözde duayenleri ve uzmanları da hayli bolca bulunmaktadır ne yazık ki. Evrim Kuramı ve Çağrı Mert Bakırcı'nın elinizde tuttuğunuz Mekanizmaları: Evrimin Temelleri ve Nasıl İşlediği Üzerine adlı kitabı ise, bu bulanıklığı aralamaya çalışan ve bunu yaparken de evrimsel biyolojinin pek çok yönünü başarıyla popülerize eden bir eser. Gündelik hikayeler üzerine kurulu başlangıçlarıyla Çağrı, evrimi yalın bir şekilde aktarmaya çalışıyor okura ve bunu da gayet başarılı bir şekilde yapıyor. Türkiye'de bilimin yaygın­ laştırılması konusunda çok önemli çalışmalar yürüten Evrim Ağacı'nın da kurucusu olan bu genç bilim tutkununun ve bilim 9 evrim kuramı ve mekanizmaları insanı adayının elinden çıkan bu güzel eser keyifle okunuyor. Kitabın Türkiye'deki evrimsel biyoloji yazını içinde müstesna bir yeri olacağına eminim. Doç. Dr. Ergi Deniz Özsoy 10