UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2008 – 2009 De praktische meerwaarde van dubbele ABC-analyse in voorraadbeheer Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur Grégory Tourné onder leiding van Prof. dr. ir. L. Chalmet UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2008 – 2009 De praktische meerwaarde van dubbele ABC-analyse in voorraadbeheer Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur Grégory Tourné onder leiding van Prof. dr. ir. L. Chalmet - PERMISSION - Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of gereproduceerd worden, mits bronvermelding. Grégory Tourné i Woord vooraf Hier ligt hij dan, mijn masterproef, als kers op de taart na vijf jaren studiewerk tot het behalen van mijn beoogde diploma: Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur. Vele uren opzoek-, onderzoek- en typplezier zitten gebundeld in deze luttele bladzijden tekst. Deze masterproef had nooit enig bestaan gekend zonder de hulp en steun van velen. Iedereen die mij tijdens deze laatste twee jaar, zij het van dichtbij of veraf heeft gesteund in het creëren van dit eindwerk wil ik dan ook van harte bedanken. Mijn promotor Prof. dr. ir. L. Chalmet wil ik dan ook ten zeerste bedanken om mij de mogelijkheid te bieden dit onderwerp te bespreken. Ook wil ik de vele gesprekspartners van ondermeer de interviews met veel plezier bedanken voor de gedeelde praktijkervaring. Tot slot richt ik een bijzonder woord van dank aan mijn ouders en vriendin. Hun aanwezigheid, steun en goede raad hielden me in de voorbije vijf jaar steeds gefocust op het behalen van dat ene finale doel. Mijn studententijd mag dan misschien wel niet stoppen na deze opleiding, toch heb ik tot op heden aan de RUG al een onvergetelijke aangename tijd beleefd. Grégory Tourné Mei 2009 ii Inhoudsopgave Inleiding ..................................................................................................................................... 1 DEEL 1: Literatuurstudie ............................................................................................................. 3 1.De ABC-classificatie methode ........................................................................................................... 4 1.1. Wat is ABC-analyse: een korte beschrijving ............................................................................... 4 1.2. Wat is ABC-analyse: historische situering en evolutie ................................................................ 5 1.2.1.Max Lorenz & Ricardo Gini................................................................................................... 5 1.2.2. Vilfredo Pareto ................................................................................................................... 6 1.2.3. Joseph M. Juran .................................................................................................................. 7 1.2.4. H. Ford Dickie ..................................................................................................................... 7 1.3. Wat is ABC-analyse: enkele uitbreidingen .................................................................................. 9 2. Het hedendaagse kader van de ABC-analyse ..................................................................................12 2.1. De huidige ABC-analyse en het voorraadbeheer .......................................................................12 2.2. Vergelijkingspunt voor een organisatie .....................................................................................15 2.3. Evolutie naar de dienstverlenende organisatie .........................................................................18 3. Populaire toepassingen van de ABC-analyse ...................................................................................20 3.1. Lokalisatievraagstuk voor SKU’s ................................................................................................21 3.2. Cyclisch tellen...........................................................................................................................23 3.3. Magazijnlay-out........................................................................................................................25 3.5. Toekenning van een kwaliteitsparameter aan de voorraad .......................................................27 3.6. De mate waarin de ABC-analyse met betrekking tot voorraad wordt gehanteerd .....................29 DEEL 2 : Experimenteel onderzoek ........................................................................................... 30 1. Praktische invalshoek dubbele ABC: Het model ..............................................................................31 1.1. Stap 1: De doelstellingen ..........................................................................................................32 1.2. Stap 2: Selectie van de parameters ...........................................................................................35 1.2.1. Entiteiten ..........................................................................................................................35 iii 1.2.2. Classificatiecriteria.............................................................................................................38 1.3. Stap 3: Dataselectie ..................................................................................................................41 1.3.1. Entiteiten en criteria: bijhorende dataselectie ...................................................................41 1.3.2. D-producten ......................................................................................................................42 1.3.3. Geprefereerde combinaties van criteria .............................................................................44 1.4. Stap 4: De dubbele ABC-analyse ...............................................................................................44 1.5. Stap 5: De herclassificatie .........................................................................................................45 1.5.1. Significant verschillende herclassificatie ............................................................................47 1.4.1.1. Input ...........................................................................................................................47 1.4.1.2. Verwerking .................................................................................................................47 1.4.1.3. Output ........................................................................................................................49 1.4.1.4. Conclusie ....................................................................................................................49 1.5.2. Verschillende graad van homogeniteit ...............................................................................50 1.4.2.1. Input ...........................................................................................................................51 1.4.2.2. Verwerking .................................................................................................................51 1.4.2.3. Output ........................................................................................................................53 1.4.2.4. Conclusie ....................................................................................................................53 1.6. Enkele beperkingen ..................................................................................................................53 1.6.1. Enkele geïdentificeerde beperkingen .................................................................................54 1.6.2. De opvolging van een product doorheen zijn PLC ...............................................................55 1.7. Stap 6: De procedures of voorraadpolitiek ................................................................................57 2. Rationalisering van het productgamma ..........................................................................................59 3. Hoe: Bespreking van enkele softwarepakketten .............................................................................62 4. Statistische significantie van enkelvoudige ABC ten opzichte van dubbele ABC. ..............................65 4.1. Input ........................................................................................................................................65 4.2. Verwerking ...............................................................................................................................65 4.3. Output .....................................................................................................................................66 iv 4.4. Conclusie ..................................................................................................................................66 5. Simulatiestudie: Praktijkverschil tussen eendimensionale en dubbele ABC .....................................67 5.1. Data generator .........................................................................................................................68 5.2. ABC-analyse .............................................................................................................................76 5.3. Voorraadbeheer .......................................................................................................................79 5.4. Resultaten van de simulatiestudie ............................................................................................83 5.4.1. Dubbele ABC-analyses onderling .......................................................................................83 5.4.2. Dubbele ABC-analyse vergeleken met enkelvoudige ABC-analyse ......................................88 5.5. Conclusie van de simulatieopzet ...............................................................................................89 Algemeen besluit ..................................................................................................................... 92 Lijst van geraadpleegde werken ............................................................................................... xi Bijlagen ................................................................................................................................... xvi Bijlage 1: Homogeniteitstudie tussen Flores & Whybark en Intellitory ................................... Bijlage 1-I Bijlage 2: De simulatiestudie ................................................................................................... Bijlage 2-I Bijlage 3: Statistische testen ................................................................................................... Bijlage 3-I Appendix: Codebundel…………………………………………………………………….…………………….Appendix-I v Lijst van gebruikte afkortingen APS = Advanced Supply Chain Planning Solutions BOM = Bill Of Material DRP = Distribution Requirements Planning EOQ = Economic Order Quantity ERP = Enterprise Resource Planning GE = General Electric IQC = Inventory Quality Category IQR = Inventory Quality Rating MRP = Material Requirements Planning NPV = Net Present Value ORG = Operations Related Group PLC = Product Life Cycle ROI = Return On Investment SKU = Stock Keeping Unit VBA = Visual Basic For Applications WIP = Work In Progress vi Lijst van figuren Inleiding .................................................................................................................................................. 1 Figuur 0.1: Opbouw masterproef ............................................................................................................. 2 DEEL 1: Literatuurstudie .......................................................................................................................... 3 Figuur 1.1: Het Pareto-principe of 80/20-regel ......................................................................................... 4 Figuur 1.2: Groepering van de SKU’s ........................................................................................................ 5 Figuur 1.3: Lorenz curve ........................................................................................................................... 6 Figuur 1.4: Eerste grafisch uitgevoerde ABC-analyse ................................................................................ 8 Figuur 1.5: Herclassificatie Flores & Whybark ......................................................................................... 10 Figuur 2.1: Kosten-batenanalyse van servicegraad ................................................................................. 14 Figuur 2.2: Relatie tussen voorraadrotatie en voorraadkosten ............................................................... 17 Figuur 2.3: Oorzaken, noodzaken voor voorraadbeleidsherziening ......................................................... 20 Figuur 3.1: Relatie tussen transportkost en aantal opslagplaatsen ......................................................... 21 Figuur 3.2: Relatie tussen veiligheidsvoorraad en aantal onafhankelijke opslagplaatsen ........................ 22 Figuur 3.3: Voorraadverloop en voorraadcontrole ................................................................................. 23 Figuur 3.4: Traditionele magazijninrichting ............................................................................................ 26 Figuur 3.5: Magazijninrichting na ABC-analyse ....................................................................................... 27 Figuur 3.6: Logica van de IQR-berekening............................................................................................... 28 Figuur 3.7: Gebruik voorraadoptimalisatietechnieken ............................................................................ 29 DEEL 2 : Experimenteel onderzoek ........................................................................................................ 30 Figuur 1.0: Onderzoeksmodel ................................................................................................................ 31 Figuur 1.1: Voorraad als buffer............................................................................................................... 33 Figuur 1.2: Intenties tot verbeterd voorraadbeheer ............................................................................... 34 Figuur 1.3: Technisch schema Eternit golfplaat....................................................................................... 37 vii