Amsterdam in cijfers 2015 Opdrachtgever Gemeente Amsterdam Conclusie Opdrachtnemer Gemeente Amsterdam, afdeling Dit jaarboek bevat onder andere een groot hoofdstuk over werk, inkomen en Onderzoek, Informatie en Statistiek / participatie, met gedetailleerd cijfermateriaal over de werkgelegenheid, de red. C. Hylkema, W. Bosveld, R. Selten, beroepsbevolking, uitkeringen, inkomens en bestedingen, en de R. Beentjes armoedebestrijding. Daarnaast is er uitgebreid cijfermateriaal over de stand en ontwikkeling van de bevolking, openbare orde en veiligheid, verkeer en de openbare Onderzoek ruimte, onderwijs, welzijn, zorg en sport, economie en cultuur, duurzaamheid en Amsterdam in cijfers 2015 water, stedelijke ontwikkeling en wonen, en het bestuur. Tot slot worden de Einddatum – 1 november 2015 ontwikkelingen in Amsterdam in regionaal, nationaal en Europees perspectief geplaatst. Categorie Algemeen Link naar bestand http://www.onderzoekwerkeninkomen.nl/rapporten/ortzl7b2 A m s t e r d a m i n c i j f e r s Gemeente Amsterdam Onderzoek, Informatie en Statistiek Amsterdam in cijfers 2015 Postbus 658 Postbus 658 1000 AR Amsterd1a0m00 AR Amsterdam Onderzoek, Informatie en Statistiek Bezoekadres Bezoekadres Oudezijds VoorburOguwdael z3ij0d0s Voorburgwal 300 telefoon 020 251 0T3e3le3foon 020 251 0333 Fax 020 251 0444Fax 020 251 0444 2015 www.ois.amsterdawmw.nwl.os.amsterdam.nl 2 Colofon Informatie Onderzoek, Informatie en Statistiek, telefoon 020 251 0464 Redactionele informatie Samenstelling Onderzoek, Informatie en Statistiek Redactie Cor Hylkema (eindredactie) Willem Bosveld Robert Selten Rob Beentjes Met medewerking van Chris Beijer Merijn Heijnen Steven Poppelaars Josca Boers Maurice Hendriks Sanna de Ruiter Hester Booi Peter van Hinte Harry Smeets Ivo de Bruijn Anne Huijzer Annika Smits Lotje Cohen Idske de Jong Ilona Vierveijzer Tanja Fedorova Nienke Laan Hans de Waal Laura de Graaff Ellen Lindeman Sara de Wilde Jessica Greven Laure Michon Merel van der Wouden Rogier van der Groep Manilde van der Oord Vormgeving, zetwerk, omslag, druk en afwerking De Groot Drukkerij, Goudriaan Fotografie Nienke Laan Fotobank Intranet Amsterdam, Edwin van Eis, Marjolein Pokorny en Alphons Nieuwenhuis Bronvermelding Het overnemen van gegevens is met de volgende bronvermelding toegestaan: OIS Amsterdam Amsterdam in cijfers, Jaarboek 2015 is een productie van OIS in opdracht van de gemeente Amsterdam Verklaring der tekens . = de gegevens ontbreken x = geheim – = nul – = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met 0(0,0) = het getal is minder dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen * = niet berekend i.v.m. kleine aantallen 2014-2015 = 2014 tot en met 2015 2014/2015 = het gemiddelde over de jaren 2014 tot en met 2015 2014/’15 = oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz. beginnend in 2014 en eindigend in 2015 november 2015 410261_H_00.indd 2 15-10-15 13:14 3 Woord vooraf Het gaat goed met Amsterdam. De bevolking neemt snel toe, de criminaliteit blijft afnemen en de lokale economie presteert beter dan landelijk het geval is. En nu de ergste gevolgen van de financiële en economische crisis achter de rug lijken, daalt ook de werkloosheid weer, zij het nog heel bescheiden. Maar het herstel is broos en de stad weet zich voor grote opgaven gesteld, bijvoorbeeld waar het gaat om het uitvoeren van het gedecentraliseerde welzijnsbeleid. Bovendien roept het succes nieuwe vragen op. Blijft de stad wel toegankelijk voor iedereen en kan de drukte die bewoners en bezoekers met zich brengen wel in goede banen worden geleid? Gegeven deze uitdagingen en kansen is het goed terug te kunnen vallen op een betrouwbaar cijfermatig overzicht van trends in de stad. Het vormt een inspiratiebron en een toetssteen voor iedereen die wil bijdragen aan de toekomst van de stad. Alle gegevens in dit jaarboek zijn via de website van OIS digitaal beschikbaar. Dat biedt de gelegenheid zelf selecties te maken en bewerkingen uit te voeren. Bovendien is het jaarboek, net als alle voorgaande jaargangen, als pdf beschik- baar. Het Jaarboek Amsterdam in Cijfers 2015 is tot stand gekomen dankzij de medewerking van talloze organisaties in de stad en de regio. Ik wil een ieder die een bijdrage heeft geleverd aan dit jaarboek hartelijk bedanken. Eberhard van der Laan Burgemeester van Amsterdam Amsterdam in cijfers 2015 410261_H_00.indd 3 15-10-15 13:14 4 Leeswijzer Opbouw publicatie Inhoud per hoofdstuk en paragraaf blz. 5 – 7 Samenvatting jaarboek 2015 blz. 8 – 16 Hoofdstuk 1 t/m 14 blz. 17 – 534 Bijlagen 1 t/m 5 blz. 535 – 557 Opbouw hoofdstuk Titelpagina met vermelding van paragraaftitels Samenvatting met grafieken en kaarten Lijst van tabellen, grafieken en kaarten Tabellen, grafieken en kaarten per paragraaf Bronvermelding Indien onder een tabel geen bron is vermeld, is het cijfermateriaal afkomstig van Onderzoek, Informatie en Statistiek (OIS). Voor deze informatie is onder andere gebruik gemaakt van de (administratieve) bestanden van de afdelingen Basisinformatie, Wonen, Onderwijs, Jeugd en Zorg en Belastingen. Indien onder een tabel ‘CBS/bewerking OIS’ als bron is vermeld, betreft het een eigen berekening van OIS op basis van bij het CBS beschikbaar gestelde microdatabestanden. Website Amsterdam in cijfers 2015 staat volledig op de website van OIS, www.ois.amsterdam.nl De tabellen zijn zowel in html- als in xlsx-formaat opgenomen, de kaarten en grafieken in html- en gif-formaat. Het hele jaarboek 2015 en de hoofdstukken zijn als PDF te vinden. De directe link is www.ois.amsterdam.nl/publicaties/amsterdamincijfers 410261_H_00.indd 4 20-10-15 10:54 5 Inhoud Woord vooraf 3 Leeswijzer 4 Samenvatting jaarboek 2015 8 1 Kerncijfers 17 1.1 Kerncijfers Amsterdam 23 1.2 Kerncijfers stadsdelen 28 1.3 Kerncijfers buurtcombinaties 32 1.4 Kerncijfers ouderen 40 1.5 Kerncijfers jongeren 43 2 Bevolking 45 2.1 Stand van de bevolking 54 2.2 Loop van de bevolking 69 2.3 Geboorte en sterfte 72 2.4 Huwelijken, partnerschappen en echtscheidingen 74 2.5 Vestiging, vertrek en verhuizingen 76 2.6 Nationaliteitswijzigingen 85 2.7 Prognoses 86 3 Openbare orde en veiligheid 91 3.1 Politie 99 3.2 Brandweer 118 4 Verkeer en openbare ruimte 119 4.1 Mobiliteit 126 4.2 Parkeren 131 4.3 Openbaar vervoer 132 4.4 Fietsdepot 134 4.5 Ruimtegebruik 141 4.6 Woonomgeving 146 5 Werk, inkomen en participatie 149 5.1 Werkgelegenheid 160 5.2 Beroepsbevolking 173 5.3 Uitkeringen 181 5.4 Inkomen en bestedingen 191 5.5 Armoedebestrijding 197 6 Onderwijs 205 6.1 Kerncijfers 211 6.2 Voor- en vroegschoolse educatie 212 6.3 Primair onderwijs 213 6.4 Speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs 217 Amsterdam in cijfers 2015 410261_H_00.indd 5 15-10-15 13:14 6 6.5 Voortgezet onderwijs 219 6.6 Middelbaar beroepsonderwijs 222 6.7 Verzuim, voortijdig schoolverlaten en startkwalificaties 225 6.8 Hoger beroepsonderwijs 226 6.9 Wetenschappelijk onderwijs 228 6.10 Volwasseneducatie en opleidingsniveau 231 7 Welzijn, zorg en sport 233 7.1 Maatschappelijke zorg 239 7.2 Gezondheid 244 7.3 Sport 252 8 Economie en cultuur 259 8.1 Zeehavens Amsterdam 268 8.2 Schiphol 271 8.3 Toerisme 275 8.4 Winkelen 285 8.5 Detailhandel 291 8.6 Financiële en zakelijke dienstverlening 296 8.7 Creatieve industrie 299 8.8 ICT 300 8.9 Cultuur 303 8.10 Monumenten 310 8.11 Recreatie 311 9 Duurzaamheid en water 313 9.1 Duurzaamheid 320 9.2 Afvalverwerking 324 9.3 Luchtverontreiniging 326 9.4 Waterbeheer 334 9.5 Drinkwatervoorziening 338 10 Stedelijke ontwikkeling en wonen 339 10.1 Woningvoorraad 350 10.2 Woningmarkt 353 10.3 Huisvesting 364 10.4 Vastgoed 367 11 Bestuur 369 11.1 Gemeentefinanciën 375 11.2 Personeel 379 11.3 Verkiezingen Gemeenteraad 382 11.4 Verkiezingen Provinciale Staten 387 11.5 Burger en bestuur 391 12 Vier grote steden en Nederland 393 12.1 Bevolking 400 12.2 Openbare orde en veiligheid 409 12.3 Verkeer en openbare ruimte 410 12.4 Werk en inkomen 411 12.5 Onderwijs 422 12.6 Welzijn en zorg 423 12.7 Stedelijke ontwikkeling en wonen 424 12.8 Verkiezingen 425 410261_H_00.indd 6 15-10-15 13:14 7 13 Stadsregio Amsterdam 429 13.1 Bevolking 436 13.2 Openbare orde en veiligheid 450 13.3 Verkeer en openbare ruimte 455 13.4 Werk en inkomen 457 13.5 Onderwijs 494 13.6 Welzijn en zorg 498 13.7 Duurzaamheid 499 13.8 Stedelijke ontwikkeling 504 13.9 Verkiezingen 510 14 Amsterdam in Europa 515 14.1 Bevolking 520 14.2 Openbare orde en veiligheid 522 14.3 Werk en inkomen 523 14.4 Onderwijs 525 14.5 Economie en haven 526 14.6 Stedelijke ontwikkeling 531 14.7 Bestuur 534 Bijlagen 535 1 Omschrijving buurtcombinaties en stadsdelen 539 2 Kaart van Amsterdam 540 3 Kaart van Stadsregio Amsterdam 542 4 Kaart van Europa 543 5 Begrippen en gebruikte afkortingen 544 Amsterdam in cijfers 2015 410261_H_00.indd 7 20-10-15 10:54 8 Samenvatting Samenvatting Kerncijfers Sinds 1 januari 2000 is de bevolking van Amsterdam gegroeid met ruim 91.000 inwoners. Op 1 januari 2015 woonden er ruim 822.000 mensen in Amsterdam. Voor deze Amsterdammers waren bijna 420.000 woningen beschikbaar. Het aantal corporatie huurwoningen is de afgelopen jaren afgenomen. Deze trend zet door. Van de woningen in Amsterdam is 45% bewoond via corporatie- verhuur, 27% wordt particulier verhuurd en 28% van de woningvoorraad betreft koopwoningen. In 2012 (het laatste jaar waarover cijfers bekend zijn) was het gemiddeld jaar- inkomen van Amsterdamse gezinnen €31.400, €600 meer dan het jaar daarvoor. In het schooljaar 2014/’15 volgde bijna een kwart van alle Amsterdammers onderwijs. De verwachting is dat dit de komende jaren flink zal toenemen: in de komende vijf jaar met 4.000 en de komende 10 jaar met 5.300 leerlingen. Dit wordt met name veroorzaakt door de verhoogde woningbouwproductie tot 2018. Deze nieuwbouw leidt tot een instroom van kinderen in de basis- schoolleeftijd. In 2014 werden in Amsterdam 93.000 misdrijven geregistreerd. Dit is een forse daling ten opzichte van de jaren daarvoor. Dit was vooral te danken aan een afname van zakkenrollerij, woninginbraak en diefstal uit en vanaf motor- voertuigen. Het aantal aanhoudingen in 2014 was ongeveer gelijk aan het jaar daarvoor: 31.582. Bevolking De groei van het aantal inwoners van Amsterdam (822.272 op 1 januari 2015, 11.087 meer dan in 2014) komt voor een deel voor rekening van natuurlijke groei: meer geboorte dan sterfte. In 2014 werden er 11.063 baby’s geboren, terwijl er 5.193 mensen overleden. De tweede oorzaak van de bevolkingsgroei in 2014 was buitenlandse migratie. In 2014 immigreerden 29.197 mensen naar Amsterdam en emigreerden 24.455 Amsterdammers naar het buitenland. De meeste immigranten vestigden zich vanuit Europese landen en de Verenigde Staten. Een andere oorzaak van de bevolkingsgroei is gelegen in de binnenlandse migratie: er verhuisden meer mensen naar de stad dan uit de stad. De meeste Amsterdammers verhuisden naar Amstelveen. Tien jaar geleden en twintig jaar 410261_H_00.indd 8 15-10-15 13:14