Als je ouder Wat kan ik doen? drugs gebruikt Hoe ga ik om met mijn gevoelens? Tips Inhoud Wie ben ik? Herken je één van “Mijn pa rookt elke avond joints. Hij zit dan heel rustig in de zetel. Ik stoor me daar Waarom gebruikt mijn vader of deze situaties? Dan is niet aan. Ons huis stinkt dan wel.” Jasmine moeder drugs? dit boekje misschien wel iets voor jou. “Mijn ouders zijn gescheiden. Ik woon bij mijn ma. Mijn pa is verslaafd aan heroïne. Ik Wat is het? Wat doet het? zie hem niet zo dikwijls meer, hij leeft op straat en verzorgt zich helemaal niet meer.” Jongeren die op- Bert Wanneer zijn drugs een probleem? groeien in een gezin waar vader of moe- “Ik woon in een instelling omdat mijn ouders niet meer voor mij konden zorgen. Mijn Hoe komt het dat mijn vader of der drugs gebruikt, moeder is in behandeling voor haar cokeverslaving.” Hatice moeder niet stopt met drugs? hebben het daar vaak moeilijk mee. “Ach, er zijn overal problemen. Mijn ma heeft problemen met drugs, maar ik zou ze Hoe ga ik om met drugs? niet willen missen.” Jo Is alochol ook een drug? “Mijn vader gebruikte vroeger heroïne. Daar is hij gelukkig van af, maar nu drinkt hij te veel.” Jef Hoe zeg ik nee? Hoe zorg ik goed voor mezelf? Hoe ga ik om met mijn gevoelens? Bij wie kan ik terecht? Wie zijn mijn vrienden? Hoe spreek ik erover? Is dit boekje Wat als het thuis niet meer veilig is? iets voor mij? Waar vind ik hulp? • Dit boekje is voor jongeren tussen veertien en achttien jaar die een ouder hebben met een drugprobleem. • Het reikt je informatie aan over hoe je kan omgaan met de problemen thuis. • Het somt enkele tips op om deze moei- lijkheden aan te pakken. Wie ben ik? Waar heb jij een hekel aan? Waar ben jij trots op? ......................................... Wat kan jij goed? ...................................... ................................................ ........................ “Als ................................................... ik aan het voetballen ben, ............................................. “Ik vergeet ik alles. haat het Dan heb ik energie .............................. wanneer Waar voel voor 1000.” mensen niet jij je goed? Yari eerlijk zijn.” Sjef ........................................ Wat ....................................... zijn jouw dromen? “Op .......................... straat een ............................................... beetje rond- hangen met de ................................................... buurjongens. Daar kom ik tot rust.” .............................................. Wan- Bert neer voel jij je ................................. heel verdrietig? ......................................... “Ik droom van ...................................... een gelukkig gezin in een mooi ........................ huisje met een “Als grote tuin.” mijn vader Elsie begint te roe- pen, voel ik me heel klein.” Irina Drugproblemen gaan vaak samen met bijvoorbeeld Waarom gebruikt depressies of angsten. Wil je meer weten over psychische problemen? De mijn vader of moeder website koppvlaanderen.be is speciaal voor wie een ou- der heeft met een psychisch drugs? probleem. Je vindt er heel veel informatie en tips. De meeste mensen gebruiken drugs omdat ze het lekker vinden of om even te ontspannen. Soms gebruiken mensen ‘onder invloed’ van anderen. Soms ge- bruiken mensen drugs om hun problemen te vergeten. Na enkele joints lijkt het leven minder zwaar. Andere mensen nemen drugs om langer en meer te kunnen werken. Maar zorgen of vermoeidheid verdwijnen natuurlijk niet echt door drugs. Integendeel: als mensen te veel en te vaak drugs nemen, lopen ze het risico dat ze niet meer zonder kunnen. Dan worden de problemen alleen maar erger. Het is moeilijk te begrijpen waarom je moeder of vader drugs gebruiken, zeker als je weet dat dit gevaarlijk kan zijn. Het is moeilijk voor je vader of je moe- der om te stoppen met drugs, zeker als ze al lange tijd drugs gebruiken. Voor jezelf Waarom gebruikt jouw vader of moeder? omdat hij/zij niet zonder kan; Goed om te weten omdat hij/zij ziek wordt als hij/zij niet gebruikt; omdat hij/zij het lekker vindt; omdat hij/zij zich dan beter voelt; Iemand die problemen heeft met drugs: omdat veel van zijn of haar vrienden ook drugs nemen; • heeft hulp nodig; omdat er veel ruzie is thuis; • zoekt vaak excuses voor zijn of haar omdat hij/zij al veel heeft meegemaakt; druggebruik; omdat hij/zij problemen heeft op haar/zijn werk; • is zelf verantwoordelijk voor zijn of omdat hij/zij eenzaam is; haar gebruik en dus niet de andere ......................................................................................... gezinsleden. Wat is het? Wat doet het? Cannabis ‘Cannabis’ verwijst zowel naar de cannabisplant (cannabis sativa of hennepplant) als naar producten van Cocaïne die plant (marihuana en hasj). De meeste gebruikers roken cannabis Goed om te weten Effecten & wetten Alcohol in een joint (‘blowen’/’smoren’). Is een opwekkende stof uit de bladeren van de cocastruik Effecten (Erythroxylon coca). Na chemische Ontstaat door gisting van suikers die bewerking verkrijgt men een fijn Drugs zijn stoffen die ons denken, Drugs kunnen op drie manieren op in granen en fruit zitten. Gistcellen De effecten van cannabis kunnen kristalachtig wit tot geelachtig voelen en zien beïnvloeden. Sommige onze geest inwerken: ze kunnen ons zetten die suikers om in alcohol. De erg verschillen volgens de variëteit, poeder met een bittere smaak. Coke drugs zoals xtc worden gemaakt van oppeppen, ons verdoven en ons be- belangrijkste soorten alcoholhou- de hoeveelheid en de manier van wordt meestal gesnoven, soms ook chemische stoffen in laboratoria. An- wustzijn veranderen. Soms combine- dende dranken zijn bier, wijn en gebruik. Ook de persoonlijkheid van gerookt of ingespoten. dere drugs zoals cannabis en heroïne ren ze twee van die drie effecten. Alle sterke (gedistilleerde) drank. de gebruiker, de verwachtingen en de omstandigheden waarin iemand Effecten worden gemaakt van planten en stof- drugs hebben met elkaar gemeen dat Effecten gebruikt, spelen een rol. Cannabis fen die in de natuur voorkomen. je er afhankelijk van of verslaafd aan versterkt stemmingen en gevoelens, Cocaïne is een oppeppende drug. Artsen schrijven soms drugs voor als kan worden. Alcohol heeft een verdovend effect zowel positieve als negatieve. Men gebruikt het vaak om beter te medicijn. Wat betreft hun uitwerking, Drugs kunnen gevaarlijk zijn op het op de hersenen. Wanneer iemand Gebruikers kunnen zich heel licht presteren. De eerste effecten, (die alcohol drinkt, raken eerst de her- of juist heel zwaar voelen. De can- maximaal een uur duren), zijn: een kans op afhankelijkheid, enzovoort moment dat je ze gebruikt of als je ze sendelen verdoofd die het gedrag en nabisroes verandert hun kijk op de gevoel van extra energie, euforie, bestaan er grote verschillen tussen gedurende een lange periode gebruikt. de gevoelens controleren. Zo zorgt werkelijkheid. grote zelfzekerheid, minder honger- drugs. een kleine hoeveelheid alcohol voor gevoel en minder vermoeidheid. Niet alle stoffen die een invloed heb- een stoutmoediger, actief gevoel. In Risico’s ben op onze geest zijn verboden. Er grotere hoeveelheden overheerst Risico’s de verdovende werking. Hoe imand Wie zich slecht voelt, kan zich nog bestaan dus verboden (illegale) en is en waar en wanneer iemand slechter gaan voelen. • Een can- Cocaïnegebruik kan leiden tot toegelaten (legale) drugs. Toch zijn gebruikt beïnvloeden het effect. nabisroes maakt het moeilijker om roekeloosheid en uitputting, doordat ook het gebruik en de verkoop van zich te concentreren, logisch na te men geen vermoeidheid, honger legale drugs wettelijk geregeld. In Risico’s denken en iets te onthouden. of dorst voelt tijdens gebruik. • Op sommige situaties is het gebruik van • Een te hoge dosis kan duizelig- lange termijn kan het leiden tot een kater • black-outs • ruzie en heid, misselijkheid en angsten angsten en waanvoorstellingen, legale drugs verboden. Een sigaret geweld • ongevallen • hart- en (‘flippen’/’bad trip’) of bewusteloos- agressie, rusteloosheid, en op licha- roken in een openbare ruimte is leverziekten, kanker • gevaarlijk heid veroorzaken. melijk vlak tot hartritmestoornissen bijvoorbeeld niet toegelaten. tijdens zwangerschap • hersen- en neusbloedingen. schade en geheugenproblemen • Wetgeving verslaving Wetgeving Drugs hebben altijd al bestaan (ook Aan cannabisbezit of -gebruik kan al is dat geen reden om ze zomaar te Wetgeving altijd een straf vasthangen. Toch Bezit, verkoop, aankoop en invoer gebruiken). Vandaag leven we in een wordt cannabisbezit of -gebruik door van cocaïne zijn verboden. In het maatschappij die veel belang hecht De wet regelt het produceren en volwassen niet meer per definitie verkeer is er een nultolerantie wat aan consumeren en het is dus geen schenken van alcohol, het gebruik vervolgd. De verkoop van cannabis drugs betreft. Sinds 1 oktober 2010 van alcohol in het verkeer en de (‘dealen’), cannabis gratis uitdelen wordt er met speekseltesten op toeval dat er nogal wat legale en il- leeftijd voor de verkoop en het en rijden onder invloed van cannabis cocaïnegebruik gecontroleerd in legale drugs gebruikt worden. schenken van alcohol aan jongeren. zijn altijd verboden. het verkeer. Wat is het? Wat doet het? Methadon Is net als heroïne een opiumachtige stof en heeft een gelijkaardige werking. In tegenstelling tot heroïne Heroïne is methadon echter een medicijn en dus legaal. Het wordt in de drughulpverlening gebruikt om Wordt gemaakt uit morfine, wat op heroïnegebruikers te helpen zijn beurt gemaakt wordt uit opium, ontwennen. Methadon komt meestal die dan weer afkomstig is van de voor als siroop. papaverplant. Zuivere heroïne is een LSD & tripmiddelen wit poeder met een bittere smaak. Effecten De heroïne die gedeald wordt, is meestal erg versneden en heeft een Methadon is een vervangproduct Tripmiddelen zijn drugs die vervormen wat we horen, zien, grijze of bruine kleur. voor heroïne. Het heeft een langere ruiken, voelen en smaken. Daarom worden tripmiddelen ook uitwerking maar methadon geeft hallucinogene drugs of kortweg hallucinogenen genoemd. LSD Effecten geen roesgevoel en geen ontwen- is het bekendste tripmiddel. Ook sommige paddenstoelen en GHB ningsverschijnselen. Methadon zorgt cactussoorten zijn hallucinogenen. Heroïne is berucht omwille van zijn ervoor dat een heroïneverslaafde sterk verdovende effect. Na het zich niet meer ziek hoeft te voelen Effecten inspuiten of het inademen van de Een kleur- en geurloze vloeistof met een lichte zoutsmaak. GHB bij het stoppen met heroïne. dampen ervaart de gebruiker een werkt verdovend. Bij een lage dosis raakt men in een roes, die Een tripmiddel wekt hallucinaties op. Het versterkt bestaande ‘flash’, een hevig gevoel van genot vergelijkbaar is met dronkenschap. GHB wordt gemaakt van Risico’s emoties, verandert de waarneming en de beleving van tijd en dat enkele seconden duurt. Daarna GBL. Het lichaam zet GBL zelf om tot GHB. Meer en meer wordt ruimte. Zo kunnen gehoor, reuk en gevoel intenser worden of volgt een roeseffect dat vier à zes GBL als drug op zich gebruikt. Methadon is een zwaar verdovend kunnen voorwerpen licht uitstralen. Gevoel en waarneming horen uur duurt. Er ontstaat een toestand medicijn dat ernstige risico’s geeft niet meer bij elkaar. Bij deze bewustzijnsverandering ervaart de van welbehagen over het hele Effecten bij onjuist gebruik. Mensen die gebruiker zijn gedachten meestal als heel helder. lichaam. normaal geen methadon of andere Bij een lage dosis raakt men in een alcoholachtige roes. Ge- opiaten gebruiken, hebben veel kans Risico’s Risico’s bruikers voelen zich vrolijk, kalm en ontspannen. Onaangename op een overdosis bij methadonge- effecten zijn er echter ook: ademhalingsproblemen, hartritme- bruik. De combinatie van methadon Tripmiddelen werken in heel kleine, moeilijk te doseren hoeveel- Overdosis • Besmetting hepatitis/hiv stoornissen, misselijkheid, heel diepe slaap (bij hogere dosissen), met heroïne, medicatie of alcohol heden. Een ‘bad trip’ is het belangrijkste risico. • Misselijkheid • Afhankelijkheid • Ongevallen bewusteloosheid of coma (bij overdosis). verhoogt de kans op een overdosis en braken komen voor, door de giftige stoffen in natuurlijke trip- • Darmproblemen • Minder weer- nog. middelen. • Op langere termijn kunnen gebruikers psychotisch stand • Zware afkick Risico’s reageren en in panieksituaties verzeild raken. Wetgeving Wetgeving Er is een reële kans op een overdosis, omdat GHB moeilijk te Wetgeving doseren is: kleine verschillen in hoeveelheid kunnen grote Artsen mogen onder bepaalde voor- Bezit, verkoop, aankoop en invoer verschillen in effect hebben. Verder is de combinatie met alcohol waarden methadon voorschrijven. Bezit, verkoop, aankoop en invoer van (semi-)synthetische van heroïne zijn verboden. In het ook erg gevaarlijk omwille van de kans op overdosis. Gespecialiseerde hulpverlenings- tripmiddelen (LSD, DOB, DMT, PCP) zijn verboden. Dit geldt ook verkeer is er een nultolerantie wat centra verstrekken methadon in het voor een aantal planten (peyotecactus, hallucinogene zwammen) drugs betreft. Sinds 1 oktober 2010 Wetgeving kader van een individueel behande- of werkzame stoffen uit natuurlijke hallucinogenen. De wet zegt wordt er met speekseltesten op lingsprogramma en ook apothekers niet dat gebruik strafbaar is, maar vermits gebruik ook het bezit heroïnegebruik gecontroleerd in GHB is verboden in België net als in de meeste Europese landen. mogen op voorschrift van een arts van drugs inhoudt, wordt gebruik via een omweg bestraft. het verkeer. Men kan het product wel nog kopen via illegale internethandel. methadon geven. Wat is het? Wat doet het? Vluchtige Speed snuifmiddelen Slaap- en kalme- Is de straatnaam voor drugs die xtc ringsmiddelen amfetamines bevatten. Dit zijn Is een verzamelnaam voor een chemische stoffen met een sterk heleboel verschillende producten oppeppende werking. Speed komt in gasvorm die een euforische roes Zijn meestal benzodiazepines. meestal voor in poedervorm en veroorzaken, zoals lijm, benzine, Is familie van de speedachtige Benzo’s worden vooral gebruikt bij wordt meestal gesnoven. Het poeder drijfgassen in spuitbussen, ether ... stoffen of amfetamines en verwant slaap-, stress- en angstproblemen. kan wat plakkerig tot nat zijn. Het met mescaline, een tripmiddel uit heeft een vale of een pastelkeur en Effecten de peyotecactus. Xtc werkt opwek- Effecten een sterke chemische geur. kend en bewustzijnsveranderend Vluchtige snuifmiddelen veroorzaken (hallucinogeen). Het wordt verkocht Benzodiazepines vertragen de acti- Effecten een dronken gevoel en een eufo- als tabletten, pillen of capsules, door viteit in de hersenen en het centrale rische roes, dikwijls met lach- of gebruikers vaak ‘bollen’ genoemd. zenuwstelsel. Bij het eerste gebruik Speed geeft vier tot acht uur giechelbuien. Coördinatiestoornis- verminderen de klachten. De slaap een enorm energiegevoel, zowel sen, kleurrijke hallucinaties en Effecten verbetert en gevoelens van angst, lichamelijk als mentaal. De energie gaten in het kortetermijngeheugen onrust of stress verminderen. Men komt echter niet uit het poedertje of kunnen voorkomen. De roes verloopt Wie xtc slikt, ervaart zowel opwek- wordt wel wat suffer en kan zich pilletje, maar uit het eigen lichaam. ongeveer op dezelfde manier voor kende als bewustzijnsveranderende minder goed concentreren. Bij dage- Zodra de drug is uitgewerkt, is men al de verschillende producten maar effecten. Vaak spreekt men over lijks gebruik nemen de positieve extra moe, hongerig en neerslachtig. hangt wel af van de dosis. Het een gelukzalig, tintelend gevoel. effecten al na enkele weken af. euforische gevoel duurt niet lang. Men wil praten, een gevoel van inti- Risico’s miteit beleven met de mensen rond Risico’s Risico’s zich. De waarneming van kleuren, Speed verhoogt de bloeddruk, geluid, aanraking … wordt intenser. Elk medicijn kan bijwerkingen wat onder andere hoofdpijn, Geprikkelde slijmvliezen, mis- Men voelt zich energiek en helder. hebben. Die kunnen individueel ver- hartkloppingen en hyperventilatie selijkheid, hartritmestoornissen, schillen, naargelang de gevoeligheid kan veroorzaken. • Gebruikers bewustzijnsverlies en hartstilstand. Risico’s en gezondheid van de gebruiker. • zijn lusteloos na de uitwerking • Ook de manier waarop ze gebruikt Onder invloed van benzodiazepines en hebben dan de neiging om worden levert specifieke risico’s op, Op korte termijn: oververhitting en verminderen de concentratie en opnieuw te gebruiken. • Wie speed zoals verstikking of brandwonden. • uitdroging. • Wie xtc slikt, weet nooit reactiesnelheid. • Al na enkele neemt, weet nooit wat hij precies Op lange termijn zijn vluchtige snuif- wat hij precies gebruikt. Twee iden- weken wordt men afhankelijk van gebruikt. • Op langere termijn is er middelen vaak giftig en schadelijk tiek uitziende pilletjes of poedertjes benzodiazepines. risico op schade aan het hart en de voor organen als lever en nieren. kunnen een heel andere uitwerking Goed om te weten bloedsomloop, op verslaving en op hebben. • Er bestaat ook kans op Wetgeving depressieve gevoelens. Wetgeving een overdosis en de zogenaamde mid-week blues. Geneesmiddelen, en dus ook Wetgeving Meestal gaat het om producten Omdat illegale drugs in illegale slaap- en kalmeringsmiddelen, zijn die voor hun eigenlijke gebruik vrij Wetgeving labo’s gemaakt worden, weet je onderworpen aan wetten. Zo moet Bezit, verkoop, aankoop en invoer verkrijgbaar zijn, zoals lijm, benzine, nooit echt wat hun samenstelling elk geneesmiddel voorzien zijn van van speed zijn verboden. In het aanstekergas enzovoort. Deze Bezit, verkoop, aankoop en invoer is. Wie illegale drugs gebruikt, is een bijsluiter die is opgesteld in voor verkeer is er een nultolerantie wat middelen zijn perfect legaal, maar van xtc zijn verboden. In het verkeer iedereen begrijpbare taal. Slaap- drugs betreft. Sinds 1 oktober 2010 worden soms oneigenlijk gebruikt, is er een nultolerantie wat drugs be- dus nooit zeker van het effect van en kalmeringsmiddelen kunnen wordt er met speekseltesten op namelijk als roesmiddel. treft. Sinds 1 oktober 2010 wordt er de drug. Soms kan dit leiden tot alleen op doktersvoorschrift bij de speedgebruik gecontroleerd in het Poppers zijn illegaal, tenzij amyl- en met speekseltesten op xtc-gebruik een overdosis. apotheker gekocht worden. verkeer. butylnitriet op doktersvoorschrift. gecontroleerd in het verkeer. “Mijn pa zegt dat hij coke is begin- Wie drugs gebruikt (ook alcohol en medicatie) kan problemen krijgen nen te gebruiken omdat hij veel en met de gezondheid, in het gezin, op het werk, met de politie enzo- lang moest werken. Hij is met die voort. Maar het ene drugprobleem is het andere niet. Hieronder vind drugs gestopt sinds hij een zware je enkele voorbeelden van problematisch druggebruik: depressie heeft gehad.” Lisa • Als je drugs gebruikt en daardoor agressief wordt of niet meer beseft wat je doet, als je onvoorspelbaar wordt. Wanneer zijn drugs • Als je drugs gebruikt en toch met de auto rijdt. een probleem? • Als je drugs injecteert (= drugs rechtstreeks in je bloed spuit). Als je moeder of vader drugs neemt die bij wet verboden • Als je zo veel drugs gebruikt dat je niet meer zonder kan, dan ben je verslaafd of zijn, bestaat de kans dat ze in aanraking komen met politie. afhankelijk. Omdat bepaalde illegale drugs vrij duur zijn, kunnen ze geldproblemen krijgen. Sommige gebruikers gaan dan ste- len om toch drugs te kunnen kopen. Zo belanden sommige druggebruikers in de gevangenis. • Als je te veel geld spendeert aan drugs. • Als je verschillende drugs combineert en samen inneemt. Voor jezelf In sommige gezinnen: • Als drugs belangrijker worden dan gezin, werk, vrienden,... beloven ouders iets maar doen ze het niet; loopt het huishouden in het honderd; wordt er veel ruzie gemaakt; is er regelmatig geen eten in huis; zijn kinderen getuige van geweld; • Als je niet meer tot actie komt door de drugs. worden kinderen geslagen of mishandeld; is er vaak te weinig geld om dingen te kopen; ......................................................................................... Mensen die drugs gebruiken, raken niet altijd verslaafd. Hoe loopt het in jouw gezin? Maar als je ma of pa drugs gebruiken en jij hebt er last van dan is er Kruis hierboven de dingen aan die voor jou herkenbaar zijn. een probleem. Goed om te weten “Mijn ma was vroeger verslaafd aan heroïne. Nu neemt ze elke dag • Stoppen met drugs is niet zo een soort vervangme- makkelijk. Een verslaving is dicatie, methadon. Ik heel moeilijk onder controle te heb een vermoeden krijgen. dat ze soms toch nog • Verslaving is een soort hersen- heroïne gebruikt.” Ine ziekte. Drugs veranderen je hersenen waardoor het moeilijk is om te stoppen. • Een ma of pa die verslaafd is aan drugs of medicatie voelt zich ook schuldig of schaamt Hoe komt het dat zich voor zijn of haar gebruik en de mogelijke gevolgen. • Als je ouder moeite heeft met mijn vader of moeder stoppen met drugs, betekent dat niet dat je ouder geen karak- ter heeft of geen sterke wil heeft niet stopt met drugs? om te stoppen. • Jij kan het probleem van je ouder niet oplossen: je ma of pa moet zelf minderen of stoppen met drinken. Je hoopt heel erg dat je vader of moeder stopt met drugs. En vader of moeder zegt misschien wel dat hij of zij gaat stoppen, maar dat gebeurt niet. Jij vraagt je natuurlijk af waarom. Maar stoppen is niet gemakkelijk. Soms lukt het zonder hulp. Soms is steun van een huisarts, een psycholoog of een psychiater nodig. En soms is een behandeling in een instelling noodzakelijk om op “Als mijn pa echt van me een veilige manier te ontwennen. Tijdens zo’n behandeling leert men problemen op houdt, zou hij toch stop- te lossen. En vooral: hoe men zich terug goed en prettig kan voelen – zonder drugs. pen met die coke? Mijn ma zegt dat we soms geen geld Maar herval of opnieuw beginnen met drugs komt vaak voor. Een slechte ervaring, hebben om eten te kopen missen van vroegere vrienden die ook drugs gebruikten, een leuk feestje … Het doordat mijn pa het opdoet kan allemaal aanleiding geven tot opnieuw beginnen te gebruiken. aan drugs.” Stef Goed om te weten Je bent niet alleen. Er zijn een heleboel kinderen wiens ouder problemen heeft met illegale drugs, alcohol of medicatie. Kinderen van ouders met een drugprobleem zijn kwetsbaar Hoe ga ik om Als je moeder of vader met drugs? drugs gebruikt, wil dat niet zeggen dat je zelf problemen met drugs gaat krijgen. Wel behoor je tot een groep die daar gevoeliger voor is. “Ik ben 17 jaar. Ik vind het niet Hoe komt dat? gemakkelijk om 17 te zijn. Je moet • Als alcohol en an- van alles en je mag niks. Ik krijg “Ik drink nooit alcohol en ik dere drugs thuis voor veel ruzie thuis, maar dan loop gebruik ook geen andere “In het weekend ga ik uit problemen zorgt, dan ik weg, naar het pleintje, bij mijn drugs. Ik ben daar bang van. met de mannen. Dat is altijd kan je daar ongelukkig vrienden. En dan roken wij joints. Mijn mama is verslaafd aan heel plezant. We drinken of onzeker van worden. Dan ben ik tenminste ontspannen.” cannabis en slaapmiddelen.” dan pintjes, maar dat is puur Kinderen met zulke ge- Mike Tine voor het plezier.” Xavier voelens kunnen, als ze opgroeien, naar alcohol en andere drugs grijpen om zich beter te voelen. Mike, Xavier en Tine gaan op verschillende manieren om met drugs. Mike • Als je ouders drugs gebruikt zijn joints als vluchtmiddel. Voor Xavier is alcohol vooral een gebruiken, kan je dat genotsmiddel. En Tine gebruikt nooit alcohol of andere drugs. In welke als kind gewoon gaan verhaal herken jij je? Zet een kruisje in het cirkeltje als een verhaal dicht vinden en later die ge- bij jouw situatie ligt. woonte overnemen. • Het is soms moeilijk om Wat vind jij van alcohol en andere drugs? geen drugs te gebrui- ken als mensen om je ..................................................................................................................... heen wel gebruiken. • Ook erfelijke aanleg kan ..................................................................................................................... je vatbaarder maken. ..................................................................................................................... Of je als kind later een drugprobleem ontwikkelt, ..................................................................................................................... hangt af van verschillende factoren. Het is belang- Hoe ga jij om met alcohol en andere drugs? rijk dat je gevoelens niet Waarom drink of gebruik je wel/niet? opkropt, negatieve span- ningen uitspreekt en leert ..................................................................................................................... omgaan met problemen. Leef je uit en zoek een hobby waar je je goed bij ..................................................................................................................... voelt. ..................................................................................................................... .....................................................................................................................